Vrijheid van godsdienst

Op de website van Liberales.be vond ik een column van Maarten Boudry die de moeite van het lezen waard is. Het thema godsdienstvrijheid is actueel, wekelijks zie je in de media aandacht voor dit fenomeen, zowel van voor- als tegenstanders. Ik geef de column van Boudry hier verkort weer. Schaf de godsdienstvrijheid af. Ik ben nogal gesteld op onze vrijheden. Maar we moeten niet overdrijven. Eentje die voor mij op de schop mag, is de godsdienstvrijheid. Dat beginsel is in het beste geval volstrekt overbodig, maar meestal zelfs discriminatoir, arbitrair en absurd. Alle vrijheden waarop religieuze gelovigen recht hebben, zitten al verankerd in de UVRM, met name vrijheid van gedachte en geweten, en de vrijheid van vereniging. Meningen zijn vrij, of ze nu religieus heten of niet. De aparte behandeling van godsdienst heeft historische wortels. Onze liberale principes ontstonden in een tijdperk waarin mensen vervolgd werden omwille van hun religieuze opvattingen (door mensen met andere religieuze opvattingen). In een volwassen liberalisme echter, ontwikkeld door denkers als Spinoza en John Stuart Mill, ressorteert de vrijheid van religie onder een meer algemene vrijheid van meningsuiting. Kan het echter kwaad dat er, ten overvloede, ook een aparte vermelding van de vrijheid van godsdienst in onze grondwet staat? Vergelijk het met de “vrijheid van gastronomische opvattingen” of “vrijheid van meningen geuit op donderdagen”. Beslist overbodig, maar toch onschuldig? Helaas is het niet zo eenvoudig. Volgens een wijdverspreide misvatting – die iedereen natuurlijk vrij mag verkondigen – verdient religie bijzondere voorrechten. Alle meningen zouden vrij zijn, maar religieuze meningen vrijer dan andere. Voor religie moet je altijd “respect” opbrengen. Bestaat er tenslotte niet zoiets als “godsdienstvrijheid”? Eerder dan overbodig, is de godsdienstvrijheid in die interpretatie ronduit discriminatoir. Neem het recente advies van de Raad van State dat een algemeen verbod op onverdoofd slachten een inbreuk vormt op de godsdienstvrijheid. Religie krijgt hier dus een vrijgeleide. Dezelfde daad is strafbaar voor één bevolkingsgroep (atheïsten), maar toegelaten voor een andere (moslims en joden). Tot zover Boudry. Boudry vervolgt zijn column met de vraag wat godsdienst eigenlijk is en waarom de heilige boeken zo heilig zijn. Ik wil nog even stilstaan bij het hierboven genoemde discriminatoire karakter van de godsdienstvrijheid. Boudry noemt als voorbeeld het halal- en koosjer slachten, ik voeg daar de vele wettelijke en regelgeving voordelen voor religies, de besnijdenis en de bedreiging van ongelovigen aan toe. Dit lijstje is natuurlijk lang niet uitputtend (denk ook aan de discriminatie van vrouwen en homo’s) als het gaat om de dreiging die uitgaat van godsdienstvrijheid maar het is bedoeld als voorbeeld. Met een beroep op de vrijheid van godsdienst doen zowel de oorspronkelijke als de nieuwe religies in ons land met succes een beroep op een uitgebreid scala aan (financiële en organisatorische) uitzonderingen/voordelen op allerhande terreinen. Zie hiervoor b.v. de brochure van De Vrije Gedachte “Houd het geloof er buiten”. Deze uitzonderingen brengen de religieuze organisaties niet alleen financieel en organisatorisch voordeel maar zijn ook behulpzaam bij de religieuze zending en het vasthouden van de “heilige” en “respectvolle” positie die religies in de loop der eeuwen ten koste van ongelovigen veroverd hebben. Met een beroep op de vrijheid van godsdienst wordt ook in ons land de genitale verminking van kinderen massaal oogluikend toegestaan (en soms ook bekostigd). Maar ook wordt de genitale verminking (zowel van jongens als van meisjes) in andere landen goedgepraat en verdedigd. Hoe diep kun je als beschaafd land zinken. Hoe wreed kun je als beschaafd volk zijn tegenover je medemensen (of ze nu dichtbij of ver weg wonen). Dan de bedreiging van ongelovigen (maar ook van afvalligen of andersgelovigen). En dan doel ik niet eens op de scheldpartijen namens god aan het adres van ongelovigen zoals heiden, ketter, afvallige, antichrist, etc. De bijbel en de koran (en meerdere “heilige” boeken) zijn volstrekt duidelijk over de positie van de ongelovige in deze wereld. Ze dienen ontmoedigd, bekeerd, bedreigd, vervolgd en in sommige gevallen gedood te worden. Standpunten die in elke publicatie van niet religieuze aard verboden zouden zijn en tot vervolging van de voorsteller en/of uitvoerder zouden leiden. In de religieuze wereld kunnen deze bedreigingen gewoon onderdeel zijn van het heilige en te respecteren geloof, in het heilige boek worden aangeprezen en vereerd en van de kansel worden gepredikt en uitgelokt. En in veel landen ook botweg uitgevoerd. We zijn een onbeschaafd volk als we niet inzien dat dit alles niet past in onze samenleving (in geen enkele samenleving, waar ook ter wereld). Met wegkijken doen we de democratie geweld aan en zetten we alle kansen op een vreedzame toekomst op het spel. Ik begrijp dan ook niet dat onze politici en bestuurders daar niet duidelijk stelling tegen durven te nemen. Waarom vertellen zoveel mensen religieuze leugens en waarom zijn zoveel mensen doof en blind voor die religieuze leugens. Waarom lenen zoveel mensen zich voor het verrichten van religieuze misdragingen en waarom kijken zoveel mensen weg bij religieuze misstanden? Maar ja, wie zich kritiekloos laat voorliegen over een niet bestaande god, wie ja en amen zegt tegen de vele religieuze leugens, wie zich laat imponeren door de begrippen heilig en respect, zo iemand is zelf geïndoctrineerd of heeft een kortzichtig eigenbelang en is doof en blind voor de (vaak gruwelijke) werkelijkheid in de wereld om ons heen. Te veel mensen zijn angstige wegkijkers. Wie leugens en intolerantie tolereert is een misdadiger tegen de menselijkheid. Mijn advies: schaf niet alleen de godsdienstvrijheid af (de rechten en plichten van alle mensen en mensvisies zijn gelijkelijk in de wet geregeld) maar laten we ook duidelijk zijn over de positie van de religies in onze wereldwijde samenleving: ongewenst. Dat is voor de gelovige van vandaag wat harder dan “ja en amen”, “heilig” en “respect” maar eerlijker naar de toekomstige generaties en een nieuwe kans voor een democratischer wereldorde.