Moralist of gewoon eerlijk | De Vrije Gedachte

Als je vindt dat iemand liegt en dat dan hardop zegt, ben je dan een moralist? Ik stel mezelf die vraag omdat ik nogal eens wordt aangesproken op mijn standpunt dat mensen die een religie verdedigen of uitdragen liegen. Dan wordt me (als de argumenten op zijn en soms met stemverheffing) verweten dat ik een moralist ben en dom of zelfs stom of een hufter. Ik neem dat standpunt in omdat ik vind dat een verhaal vertellen dat niet waar is hetzelfde is als liegen. En dat zullen veel mensen met me eens zijn. Maar er zijn ook mensen die vinden dat je dat niet kunt zeggen over gelovigen die hun religie verdedigen of uitdragen. Je krijgt dan de indruk dat je over iedereen die niet de waarheid vertelt mag zeggen dat ie liegt, behalve als het om gelovigen en hun religie gaat. Een onderscheid dat je wel meer tegen komt, religie heeft volgens gelovigen een heilige status en verdient volgens gelovigen respect. En er is ook nog de vrijheid van godsdienst. Alsof dat een vrijbrief is niet de waarheid te spreken.Maar wat is het verschil tussen een leugen over een willekeurig onderwerp en een leugen over een niet bestaande god, een opstanding uit de dood, een hemelvaart, een hemel en een hel, een engel en een duivel, een alziende heerser die de aarde bestuurt en je leven bepaalt, lopen over water, een zee die zich splitst en bedenk de religieuze verhalen maar. Het verschil zit hem in de status die religie heeft, het wordt al eeuwen gepositioneerd als de enige waarheid (beiden in leven en sterven), als heilig, te respecteren, onaantastbaar, goddelijk, etc. Wat is een moralist, we zoeken even op het Internet. Er zijn veel omschrijvingen te vinden van kenner van de moraal tot zedenmeester. Moralisten krijgen soms het verwijt dat ze vanuit bepaalde morele opvattingen (in plaats van bijvoorbeeld feitelijke informatie) verschijnselen die zij als verwerpelijk zien, proberen te bestrijden, zelfs als de schadelijkheid van het betreffende verschijnsel niet gebleken is.Is de opvatting dat de religieuze verhalen niet waar zijn een morele opvatting of is ze gestoeld op feitelijke informatie en waarneming? Ik vind het laatste. Eeuwen lang wordt er nu bijvoorbeeld al gezocht naar het bestaan van goden (en wat daar aan verhalen van is afgeleid) en nog nooit is er ook maar een schijn van bewijs geleverd dat ze bestaan. Mijn conclusie is dat er geen goden bestaan en het dus een kwestie van liegen is als je rondvertelt dat ze bestaan. Dat is dan niet moralistisch maar gebaseerd op de feiten zoals die zich aan ons voordoen. Zijn de religieuze verhalen en het liegen daarover schadelijk voor mens en samenleving? Ja. Door de eeuwen heen is te vaak gebleken dat religie schade berokkent aan mens en samenleving. Dat het liegen in dit verband dus ook schade berokkent aan mens en samenleving. Het hanteren van een imaginaire grootheid om daarmee de wereld te beheersen is tegelijkertijd een leugen en een bron voor oneerlijk optreden. De eerlijke en vreedzame samenleving die ons al eeuwen, op basis van de blijde boodschap, wordt beloofd is een fictie. In de literatuur wordt overigens het pragmatisme wel gezien als een tegenhanger van het moralisme. Ik ken ook mensen die weliswaar vinden dat de religieuze verhalen op zich leugens zijn maar dat je niet kunt zeggen dat gelovigen liegen. Vaak is dan de verdediging dat mensen die hun geloof verdedigen of uitdragen om de tuin zijn geleid. Ze vertellen hun verhalen oprecht. En dan is het geen liegen, het is pas liegen als je het bewust doet.Ik kan me dat voor de positie van kinderen nog wel voorstellen. Als je op jonge leeftijd geïndoctrineerd wordt met een geloof kun je nog niet het onderscheid maken tussen wat waar is en wat een leugen is. Ten aanzien van volwassenen neem ik een ander standpunt in. Ik neem mensen serieus. En ik ben het stadium voorbij dat ik religieuze leugens ja en amen knikkend accepteer omdat het simpelweg een leugen over een heilig en te respecteren fenomeen is. Ik kies voor de pragmatische benadering en ben de gedachtegang dat volwassenen om de tuin zijn geleid al lang voorbij. Ik neem iedereen serieus en vind dat iedereen zelf na kan denken. Het is ieders eigen verantwoordelijkheid in te staan voor het eigen gedrag en de eigen uitspraken. Je kunt je niet verschuilen achter wat “anderen” of “gezaghebbers” zeggen. Als er al eeuwen lang geen spoor van bewijs is dat er goden bestaan en de daarvan afgeleide verhalen gewoon onwaar zijn, dan ben je als volwassen individu niet eerlijk bezig als je de religieuze verhalen voor waar blijft verkondigen. Dat ben je gewoon bezig met liegen. De heilige status van religies en de eis tot respect voor hun geloof van gelovigen zijn vooral een machtsmiddel om de religies te vrijwaren van kritiek en te voorkomen dat de machtsbasis van de religies wordt aangetast. Als je vragen stelt bij het waarheidsgehalte van de religieuze topics ben je niet blasfemisch maar oprecht.Vaak wordt als verdediging voor het bestaan van god aangevoerd dat je niet kunt bewijzen dat god niet bestaat. Deze omgekeerde bewijslast wordt door de religies gehanteerd om weg te kunnen duiken voor de verantwoordelijkheid om te bewijzen dat hun religieuze verhalen waar zijn. Ik neem deze verdediging niet serieus. De wetenschappelijke hypothese “god bestaat niet” kan door iedereen, gelovig of niet gelovig, verworpen worden door te bewijzen dat ie wel bestaat. Religies hebben het gepresteerd om in de loop der eeuwen hele volksstammen te degraderen tot ja en amen knikkers, mensen die niet meer zelf nadenken maar dogmatisch volgen wat de religie voorschrijft. En als die mensen de leugen, zonder er bij na te denken en blind dogmatisch, doorvertellen zouden we dat met respect moeten behandelen? Nee, dan is het beter en eerlijker te zeggen dat er wordt gelogen. Nog even dit. Er zijn veel mensen die volkomen eerlijk zijn maar toch beweren dat god bestaat. Op dat punt doet zich iets vreemds voor. Blijkbaar is een in de jeugd opgelopen religie in staat zich voor het leven vast te zetten in het hoofd van mensen en blijven mensen de rest van hun leven op dat punt vast houden aan het geïndoctrineerde verhaal. Religie veroorzaakt bij mensen een blokkade om echt na te durven denken over wat ze zeggen. Religie is blijkbaar (door stelselmatig eenzijdig onderricht en sterke druk) in staat het vrije denken te elimineren en uit te bannen uit de geest van de mens. Volgens de religieuze moraal mag je niet liegen. De eigen beweringen over de religie als basis van ons bestaan staan daarmee in een wel heel duister daglicht. En wat mij betreft is er zelfs sprake van een dubbele moraal als je religieuze leugens anders beoordeelt dan niet-religieuze leugens. Natuurlijk is iedereen op zijn tijd een moralist, we oordelen allemaal wel eens, bedachtzaam of juist emotioneel, over dingen die we goed of slecht vinden. Zonder zouden we de volkomen willekeur alle ruimte geven en daarmee de samenleving tot een onleefbaar slagveld maken. Maar als iemand liegt en je keurt dat af ben je geen moralist maar een realist en een pragmatist. En vooral eerlijk.