Recensie theatervoorstelling La Isla Bonita, 6 oktober 2015 Grand Theatre Groningen. Wat heeft ballet te maken met de vluchtelingencrisis? Niets, tenzij je dat ervan maakt. La Isla Bonita is daar erg goed in geslaagd. Het was eigenlijk theater, ballet en cabaret door elkaar heen. Normaal gesproken heb ik niks met ballet, maar deze combinatie met dit onderwerp maakte me toch nieuwsgierig. 5 meisjes van ongeveer 25 vertellen verschillende verhalen, soms op erg chaotische wijze, dan weer heel duidelijk, beelden het uit of laten jou als kijker aan het inbeelden, ondersteund door klassieke muziek. Het was mijn verjaardagscadeau van mijn broer en zijn vriendin, die ook meegingen; een kennis van mijn broer was één van de 5 actrices. De eerste scène was heel alledaags, waarin de dames in trainingspak op stoelen tussen exotische planten, alsof ze op een strand zitten, een casual groepsklets voerden over wetenschappelijk onderzoek naar empathie: het vermogen om ons in te leven in de emoties, vooral het lijden, van anderen. Vervolgens stonden ze op en verwoordden met simpele gebaren als handjes vasthouden en vlotte spraak in vrij diepgaande filosofische termen hoe saamhorigheid zich heeft ontwikkeld in de geschiedenis der mensheid: een groep is onderling solidair om te overleven, eerst de stam, dan de religie, dan in de 19e eeuw de natie en, zo stellen zij, is het geen logische stap dat in de 21e eeuw onze empathie de gehele homo sapiens zou moeten omvatten? Dus ook voor die vluchtelingen die met gevaar voor eigen leven op gammele bootjes - bestuurd door uitbuitende mensensmokkelaars - de Middellandse Zee trachten over te steken om een betere toekomst zoeken in Europa, ook al spreken ze niet onze taal, hebben ze een andere huidskleur, geloven ze wat ons betreft vaak in nogal gevaarlijke religieuze onzin (lees: de islam) en zouden ze van onze welvaart komen profiteren? De vraag of dat de deur dichtdoet of niet, blijft de hele voorstelling woeden. Dan pakt één van de meisjes er een kamerplant bij en legt daarbij uit hoe solidariteit er in de oertijd aan toeging (of juist niet). Ze zwaait steeds woester met de boom met pot in het rond terwijl de bladeren eraf vliegen en stopt op een gegeven moment met praten, terwijl de anderen haar met toenemende verbazing en opgeheven wenkbrauwen zitten aan te staren tot ze hijgend de boom weer neerzet. Na enige stilte zegt er één tegen haar: 'Uh... die boom hoort helemaal niet bij je verhaal.' waarop het publiek spontaan moet lachen. Het is illustratief voor het rare soort humor dat er op onverwachte momenten tussendoor wordt gegooid. 
Daarna gingen de trainingspakken uit en begon de eerste balletdans. Had verder niets met het verhaal te maken, maar was wel knap om te zien en jong, schaars gekleed en ook nog eens atletisch vrouwelijk schoon kan ik natuurlijk wel waarderen. Dans- en verhaalscènes wisselden elkaar af, vaak overlapten ze elkaar. Sommige scènes zijn echt klassiek theater met veel emotie, zoals een meisje dat doet alsof ze van de zeewacht is en beschrijft hoe een vluchtelingenbootje voor haar ogen kapseist - doet de smokkelaar expres, want dan moet de kustwacht ze redden - en tientallen mensen verdrinken en zij en haar collega's er nog zo veel mogelijk proberen te redden. De heftigheid van hoe ze het vertelt, terwijl de andere meiden uitbeelden hoe ze in het water vallen en spartelend trachten te overleven, de spreekster meetrekken en -duwen en soms kort de mond snoeren, en hoe ze uiteindelijk alleen in een hoekje huilend uitbarst welk een trauma dat bij haar achterlaat, wekte krachtig medelijden; de empathie waar ze naar op zoek zijn. Meteen daarna komt een mensensmokkelaar aan het woord die het menselijk leed allemaal niet zo veel interesseert, als er maar wat aan te verdienen valt. 'Ik hou het klein, weet je. 6 man per keer, 2000 euro pp. Daarvan is een deel om de Libische autoriteiten en de Italiaanse kustwacht om te kopen, nog wat om m'n schuit te onderhouden en rest steek ik mooi in eigen zak. Business as usual, weet je. Ik zeg soms tegen collega's van me, je kunt het echt niet maken hoor, 1200 lui op één zo'n bootje op mekaar gepropt. Laatst was er weer eentje omgeslagen, paar honderd dooien, niet normaal. Tja, dat krijg je ervan. Maar ik ben zo niet, weet je, ik hou het klein. 6 man op zo'n boot zeg ik. 'Kleed je aan als een toerist.' En dan zet ik ze af op het strand en zeg: 'Doe alsof je op vakantie bent'. En dan koop ik nog zo'n lekkere Cornetto of een Raket en dan kijk ik hoe zij in van die kleine groepjes door het zand richting hun toekomst sjokken.' 
De laatste balletscène toont hoe vluchtelingen zijn aangespoeld (dood of levend, dat is niet duidelijk), en een Europese kustbewoonster die met een lantaarn schipbreukelingen zoekt (zie foto boven). Achteraf zeiden we tegen elkaar dat zij een wel heel links politiek-correct verhaal hield, maar er zat wel wat in, met name dat vluchtelingen vaak (islamitische) regimes ontvluchten en ook in onze vrijheid willen delen. D e laatste scène was weer een heel casual verhaal met de meiden ontspannen in trainingspak die als meisje-meisjes met elkaar zaten te kletsen. Zoals ook alleen meiden dat kunnen en wat je als man enerzijds heel leuk, lief of sexy kunt vinden, anderzijds je eraan doodergeren omdat ze nooit eens hun kop houden, of in ieder geval niet bij de kern van de zaak blijven. Even leek het alsof ze met het publiek een spontane, interactieve nabespreking wilden doen over hun voorstelling, maar het bleek er nog steeds een -goed verhuld, ingestudeerd- onderdeel van. Dit was hun eindproject van de Theaterschool. Het bleef onhelder hoe het idee voor deze voorstelling precies was ontstaan en ontwikkeld; ze vertelden er tijdens de show wel over maar het was moeilijk om te bepalen wat feit en wat fictie was. Het zoveelste nieuwsbericht van een schipbreuk met honderden verdronken vluchtelingen zou hen geïnspireerd hebben. Ze verhaalden vervolgens dat ze hun show eerst in het Engels hebben opgevoerd in Alexandrië omdat dat het publiek was wat ze wilden bereiken, maar dat lijkt een verzonnen setting om een verhaal te vertellen waarmee ze hun boodschap konden uitdragen.
Daarna gingen de trainingspakken uit en begon de eerste balletdans. Had verder niets met het verhaal te maken, maar was wel knap om te zien en jong, schaars gekleed en ook nog eens atletisch vrouwelijk schoon kan ik natuurlijk wel waarderen. Dans- en verhaalscènes wisselden elkaar af, vaak overlapten ze elkaar. Sommige scènes zijn echt klassiek theater met veel emotie, zoals een meisje dat doet alsof ze van de zeewacht is en beschrijft hoe een vluchtelingenbootje voor haar ogen kapseist - doet de smokkelaar expres, want dan moet de kustwacht ze redden - en tientallen mensen verdrinken en zij en haar collega's er nog zo veel mogelijk proberen te redden. De heftigheid van hoe ze het vertelt, terwijl de andere meiden uitbeelden hoe ze in het water vallen en spartelend trachten te overleven, de spreekster meetrekken en -duwen en soms kort de mond snoeren, en hoe ze uiteindelijk alleen in een hoekje huilend uitbarst welk een trauma dat bij haar achterlaat, wekte krachtig medelijden; de empathie waar ze naar op zoek zijn. Meteen daarna komt een mensensmokkelaar aan het woord die het menselijk leed allemaal niet zo veel interesseert, als er maar wat aan te verdienen valt. 'Ik hou het klein, weet je. 6 man per keer, 2000 euro pp. Daarvan is een deel om de Libische autoriteiten en de Italiaanse kustwacht om te kopen, nog wat om m'n schuit te onderhouden en rest steek ik mooi in eigen zak. Business as usual, weet je. Ik zeg soms tegen collega's van me, je kunt het echt niet maken hoor, 1200 lui op één zo'n bootje op mekaar gepropt. Laatst was er weer eentje omgeslagen, paar honderd dooien, niet normaal. Tja, dat krijg je ervan. Maar ik ben zo niet, weet je, ik hou het klein. 6 man op zo'n boot zeg ik. 'Kleed je aan als een toerist.' En dan zet ik ze af op het strand en zeg: 'Doe alsof je op vakantie bent'. En dan koop ik nog zo'n lekkere Cornetto of een Raket en dan kijk ik hoe zij in van die kleine groepjes door het zand richting hun toekomst sjokken.' Er was een scène waarbij een meisje, terwijl ze een hoepel om haar nek draaide, een eindeloze xenofobe woordenstroom uitkraamde met '...Ja en onze eigen mensen dan?! Ik kan nu al niet normaal rondkomen en nou gaan wij die vluchtelingen een beetje onze welvaart laten afpakken?! Ik dacht het dus niet hè! Zij kunnen niet eens een fatsoenlijk woord NE. DER. LANDS. Ga lekker terug naar je eigen land!...' Echt 5 minuten lang terwijl die hoepel om haar nek bleef hoepelen. Serieus, hoe hou je dat vol?
Dan een scène waarbij honderden zwarte Afrikanen de grote ijzeren hekken tussen Marokko en de Spaanse enclave Melilla of Ceuta oversteken, terwijl de meiden uitbeelden dat zij de grenswachters zijn wiens werk het is om ze gevoelloos en met grof geweld in elkaar te slaan. Het is beklemmend om te zien terwijl je er in gedachten de bloederige kermende illegale immigranten bij voorstelt. Het ritmische aftuigen verandert geleidelijk in een soort Afrikaanse stammendans. Als kijker bedenk je je dat het ook maar mensen zijn, en wordt geconfronteerd met dat dit de harde werkelijkheid is van het grensbeleid van fort Europa.
De laatste balletscène toont hoe vluchtelingen zijn aangespoeld (dood of levend, dat is niet duidelijk), en een Europese kustbewoonster die met een lantaarn schipbreukelingen zoekt (zie foto boven). Achteraf zeiden we tegen elkaar dat zij een wel heel links politiek-correct verhaal hield, maar er zat wel wat in, met name dat vluchtelingen vaak (islamitische) regimes ontvluchten en ook in onze vrijheid willen delen. D e laatste scène was weer een heel casual verhaal met de meiden ontspannen in trainingspak die als meisje-meisjes met elkaar zaten te kletsen. Zoals ook alleen meiden dat kunnen en wat je als man enerzijds heel leuk, lief of sexy kunt vinden, anderzijds je eraan doodergeren omdat ze nooit eens hun kop houden, of in ieder geval niet bij de kern van de zaak blijven. Even leek het alsof ze met het publiek een spontane, interactieve nabespreking wilden doen over hun voorstelling, maar het bleek er nog steeds een -goed verhuld, ingestudeerd- onderdeel van. Dit was hun eindproject van de Theaterschool. Het bleef onhelder hoe het idee voor deze voorstelling precies was ontstaan en ontwikkeld; ze vertelden er tijdens de show wel over maar het was moeilijk om te bepalen wat feit en wat fictie was. Het zoveelste nieuwsbericht van een schipbreuk met honderden verdronken vluchtelingen zou hen geïnspireerd hebben. Ze verhaalden vervolgens dat ze hun show eerst in het Engels hebben opgevoerd in Alexandrië omdat dat het publiek was wat ze wilden bereiken, maar dat lijkt een verzonnen setting om een verhaal te vertellen waarmee ze hun boodschap konden uitdragen. De (vermoedelijk fictieve) opvoering in Egypte ging helemaal mis, niemand snapte er wat van en het was niet het beoogde publiek. Uiteindelijk zouden ze op straat en in het hotel door Egyptische jongens voortdurend zijn lastiggevallen en betast, waarna de sfeer steeds vijandiger wordt waarbij de meiden elkaar opstoken en het ene na het andere (al dan niet kloppende) vooroordeel over buitenlanders, moslims, Arabieren, Afrikanen enz. in steeds hardere bewoordingen ventileren. Ten slotte schiet er één door het lint, springt op en begint luidkeels zwaaiend met haar vinger een woedende tirade tegen alles wat haar dwars zit (samengevat, geparafraseerd): 'Ik ben helemaal klaar met dat hele kanker Midden-Oosten, gooi er een fucking atoombom op! Ik wil godverdomme dat dat hele Al Qaida, IS, Saoedi-Arabië, die terroristen, dat seksisme, die verkrachtingen, die oorlogen, al die buitenlanders en profiteurs, dat hele zooitje nú OPTIEFT!!!' Enkele seconden stilte volgen. Een paar toeschouwers beginnen vertwijfeld te klappen, waarschijnlijk omdat het zo goed geacteerd is, maar krijgen geen bijval, vermoedelijk omdat andere toeschouwers niet de indruk willen wekken dat ze het er inhoudelijk mee eens zijn. Dan springen de andere 4 meiden op, lopen op haar af en schreeuwen streng door elkaar heen woorden als: 'Hoe kun je dat nou zeggen?!' 'Dat is racistisch!' 'Ben je gek geworden?!' 'Je gooit alles op één hoop!' 'Bied NU je excuses aan!' Het wordt een heel geduw en getrek en uiteindelijk lopen de 4 kwaad weg. Het inmiddels wat afgekoelde meisje schuifelt voorzichtig dan voorzichtig naar voren en vertelt hoe toen zij nog bij haar ouders woonde een Somalisch vluchtelingengezin heeft opgevangen en dat dat de aardigste mensen ooit waren, en als haar studentenkamertje in Amsterdam niet zo klein was, ze het zo weer zou doen. Al met al een zeer indrukwekkend spektakel dat je tot denken aanzet. Ik vroeg me als vrijdenker soms wel af of ze problematische aspecten van de vluchtelingencrisis, met name het dreigende islamisme, niet te veel bagatelliseerden en iets te naïef het vreemde wilden knuffelen. Hun uiteindelijke boodschap was wel humanistisch. Achteraf kon men doneren aan Stichting Vluchtelingenwerk.
