Een vraag die altijd rijst in een geloofsdiscussie is waarom mensen (en andere wezens) lijden. Niet alleen door natuurgeweld, maar ook wat we elkaar aandoen. Als we veronderstellen dat er een almachtige, alwetende en algoede god de mensen heeft geschapen, dan zou hij menselijk lijden willen, kunnen en weten te voorkomen. In de christelijke traditie is de 'vrije wil' het standaard theodicee (=verklaring waarom God lijden toestaat). Blijkbaar hield God zo veel van de mens dat hij hem 'vrijheid' wilde geven; als ze precies zo deden als hij van tevoren had bepaald, was er niets aan. De moderne apologeet zegt: 'Dan zouden we als robots zijn.' We moeten de keuze maken om het goede te doen. Maar onlangs hoorde ik van mijn vriend Wim Vandenberghe een zeer sterk tegenargument: hoe zit dat dan met de vrije wil in de hemel? Kunnen mensen in de hemel nog steeds slechte dingen doen? Zo ja, dan is de hemel geen volmaakt oord en gaat daar het lijden dus gewoon verder. Zo nee, hebben we wel een vrije wil in de hemel? Als we geen slechte dingen kunnen doen, dan worden we beperkt in onze handelingsvrijheid, dus kan er geen vrije wil bestaan. Maar als we dat in de hemel niet hebben, waarom worden we dan verondersteld het wel te hebben op de Aarde? Wat is dit voor plan? Ik had er nog nooit zo over nagedacht. Het sloopt hoe geweldig we de hemel ons voorstellen volledig, omdat slechte dingen nog steeds kunnen gebeuren en wordt het spreekwoordelijke 'aardse tranendal' voortgezet in het hiernamaals, óf we hebben geen controle over wat er gebeurt, wat gelovigen nou juist zo'n enge gedachte vinden. Als ze de hemel willen blijven voorstellen als perfect, dan moeten ze het niet-bestaan van de vrije wil accepteren en daarmee Gods directe verantwoordelijkheid voor het lijden op Aarde, met als gevolg dat hij niet tegelijk algoed, almachtig en alwetend kan zijn. Je krijgt een onaantrekkelijke hemel of een niet zo geweldige god die bij het aardse lijden van de mens staat en ernaar kijkt. Reden te meer om dit soort dwaas en tegenstrijdig geloof te verwerpen. Wims eigen uitleg:
Waarom is er zoveel lijden/kwaad in de wereld? Omdat God geen robots wilde maken en daarom de mens heeft geschapen, een wezen met vrije wil dat vrij kan kiezen om het goede te doen. Het kwade is dus een “noodzakelijk kwaad”, d.w.z. een onontkoombare bijwerking van vrije wil. Maar hoe zit dat dan met vrije wil in de hemel? Als God zoveel waarde hecht aan schepsels die vrij zijn, moeten we die vrijheid toch ook in de hemel behouden. Anders is ons onze mensheid ontnomen. In de hemel kan er echter per definitie geen kwaad bestaan, dus als er vrije wil is in de hemel, is die plek een voorbeeld van een wereld waarin de mens een vrije wil bezit en toch nooit zondigt. Waarom die mogelijke wereld dan niet meteen scheppen? Wat heeft het voor nut voor een algoed wezen om de huidige wereld met al zijn lijden te maken waarvan hij als alwetend wezen toch al eeuwig en altijd de uitkomst kende? Een uitkomst die blijkbaar vol zit met mensen die gedoemd zijn, zoals beschreven in Mattheüs 7:13-14: “Ga door de smalle poort het Koninkrijk van de Hemelen binnen. De weg naar de vernietiging is breed en komt uit bij een wijde poort. En wat gaan daar veel mensen door!” Als er geen vrije wil is in de hemel, dan heb je de mensen op aarde iets gegeven dat schijnbaar toch niet zo belangrijk was en (de meesten van) hen kan (zal) verdoemen. Als er wel vrije wil is in de hemel, dan heb je de mensen op aarde een andere soort vrije wil gegeven die (de meesten van) hen kan (zal) verdoemen. Hoe het ook zij, 'algoedheid' lijkt op geen van beide scenario's van toepassing. En zelfs als er, tegen beter weten in, toch een goede reden zou bestaan om de noodzaak van zonde in het aardse systeem te stoppen, maar niet in het hemelse, zou het dan niet barmhartiger zijn om gewoon die mensen waarvan je als alwetende weet dat ze het "zullen halen" direct in de hemel te zetten en de rest gewoon als gedachte-experiment in je hoofd te laten? En er zit nog een letterlijk duiveltje in de staart van het verhaal: Satan is een wezen dat het hemelrijk bewoonde, zijn vrije wil uitoefende en toch bij de "wijde poort" uitkwam. Begrijpe wie het begrijpen kan.
