De Vrije Gedachte
De Vrije Gedachte
Atheïstisch-Humanistische Vereniging

Renckens test skepticisme vrijdenkers

17.01.15 04:25 AM Door De Vrije Gedachte
Verslag Haagse Verlichtingsborrel 12 januari 2015. Het was mooi om Emile, Raymond, Richard en zo veel anderen weer te zien. Ik schat dat er zo'n 50 mensen aanwezig waren; ik sprak er velen, we versterkten onze banden en overtuigingen (of stelden ze juist in vraag) en het mooiste was dat vrijdenkers nu expliciet alternatieve geneeswijzen bespraken. Net als internationaal overlappen bij ons de termen vrijdenker en skepticus en hebben mensen hun eigen favoriet, maar voor mij is er weinig verschil, behalve dat 'vrijdenker' atheïsme benadrukt en 'skepticus' kritisch denken over meer dan alleen religie. Eerst werd stilgestaan bij de aanslag op  Charlie Hebdo in Parijs, waarna Ed Harmsen fragmenten uit de Koran voorlas waarin stond dat ongelovigen moeten worden gedood. We moeten onszelf niet voor de gek houden dat de teksten het niet bevelen, zoals nog wel eens wordt beweerd. Anderzijds benadrukte hij dat ongeveer 90% van de moslims in Nederland het doden van ongelovigen absoluut afkeuren, dus zij worstelen ermee om hun eigen opvattingen met de Koran te verzoenen. Bovendien denken alle moslims, ook degenen die voor hun geloof zouden moorden, dat zij doen wat goed is. Onze taak is hen te laten twijfelen. Als je iemands geloof rechtstreeks aanvalt, wordt hij of zij in het defensief gedrongen: religieuze zelfidentificatie maakt het ontzettend moeilijk om kritiek op een godsdienst los te zien van persoonlijke aanvallen. De spreker van de avond was dr. Cees Renckens, oud-voorzitter van de Vereniging tegen de Kwakzalverij. Hij begon over het initiatief van Anton van Hooff  om een koepel op te zetten, de Kring der Rede, die verschillende Nederlandse "rationalistische" groepen zou omvatten (waaronder De Vrije Gedachte, Stichting Skepsis en de Vereniging tegen de Kwakzalverij) om acties te coördineren en gemeenschappelijke doelen te bereiken. Klinkt heel redelijk als je  aan alle kanten overweldigd wordt door "believers". In feite hebben veel mensen dubbele lidmaatschappen van deze organisaties, dus het lijkt voor de hand te liggen om samen te werken. Renckens vertelde dat hij zelf lid was van alle drie voornoemde organisaties, maar dat hij toch een goede indruk wilde krijgen of vrijdenkers wel skeptisch genoeg zijn over alternatieve geneeswijzen, op vermakelijke wijze verwijzend naar een eind 19e-eeuws conflict daarover onder vrijdenkers. Renckens vertelt vrijdenkers over kwakzalverij. Niet alle aanwezigen waren DVG-leden en niet alle DVG-leden waren aanwezig, dus het was niet per se representatief, maar toch stelde hij ons drie vragen: "Heeft iemand van jullie wel eens acupunctuur gedaan?" Van de circa 50 mensen gingen er 4 handen omhoog. Hij leek tevreden en vroeg: "En homeopathie dan?" Op dat moment merkte ik op: "Telt het als je er door je ouders toe gedwongen bent?" Het hele café lachte en Renckens antwoordde glimlachend: "Nou, dat zijn verzachtende omstandigheden." Ik stak daarom niet mijn hand op, omdat het nooit mijn keuze was geweest. 3 anderen wel. Dus hij stelde zijn laatste vraag: "Wie van jullie gelooft er in God?" Eén vrouw stak haar hand op, maar voegde toe: 'Maar het is geen god die met een vingertje wijst van 'Gij zult dit, gij zult niet dat'. Grijnzend vroeg hij haar: "Man, vrouw?" Ze antwoordde grijnzend: "Oh, zonder geslacht." En veel mensen lachten. Tijdens de vraag- en antwoordsessie zorgde ze voor beroering door Renckens bevoogdend toe te spreken met een persoonlijke anekdote hoe acupunctuur haar wél had geholpen. Desondanks leek Renckens tevreden en sprak de hoop uit dat samenwerking mogelijk zou kunnen zijn, al zou hij het jammer vinden als enkele gelovige VtdK-leden hun lidmaatschap zouden moeten opzeggen als zij een verbond moesten aangaan met atheïsten. Renckens vervolgende zijn lezing over hoe van alternatieve geneeswijzen (of kwakzalverij, dat betekent hetzelfde, liet hij desgevraagd weten) nog nooit bewezen is dat ze effectief zijn na twintig jaar testen en testen. Toch blijven regeringen er geld aan besteden omdat elke testrapport eindigt met 'meer onderzoek is nodig' en een sterke lobby van alterneuten die eist dat bijvoorbeeld 'homeopathie nu maar eens serieus genomen moet worden' (de reden waarom Pauline Meurs van ZonMW de Meester Kackadorisprijs kreeg). Meer onderzoek is alleen nuttig als het voortbouwt op eerder onderzoek, maar dat gebeurt nooit: men test steeds hetzelfde met dezelfde insignificante resultaten. Op een gegeven moment moet je toch toegeven dat dit niet in de buurt komt van geldig bewijs voor effectiviteit. Kwakzalvers kunnen hun onzin blijven verkopen zolang ze volhouden dat er ooit bewijs voor zal worden gevonden, ook al is er geen enkele reden om dat te vermoeden. Bovendien zijn premissen toch al niet plausibel: Renckens gaf voorbeelden voor acupunctuur, waarbij beweerd werd dat als je een naald in je grote teen steekt dat daardoor een foetus in de baarmoeder gedraaid kan worden. Dus Renckens is het beu: we gooien geld weg (130 miljoen dollar in de afgelopen 20 jaar in de VS, als ik hem correct citeer) aan het beproeven van middeltjes waarvan we allang weten dat ze niet werken. Dat moet stoppen en in plaats daarvan moeten we deze ideeën simpelweg belachelijk maken in plaats van ze nog serieus te nemen.

De Vrije Gedachte