Extase, trance en vervoering

De kerken worden gelukkig  leger, maar de halleluja-gemeenschappen springen als paddenstoelen uit de grond. Met pinksteren krijgen ze de geest en spreken in tongen. Voorgangers in extase, gemeenteleden in trance. Hoe kan dat toch? Ligt het antwoord misschien in de stelling dat godsdienst de behoefte vervult om met een pseudo-wetenschappelijk antwoord mensen in staat te stellen in het reine te komen met de onzekerheid en de complexiteit van het leven? ‘Religie is meer dan doctrine’, zo stelt antropologe B.Meyer in de NRC van 7 mei. Ze beschrijft verschillende begeesterde sektes. Ze ontkent ondertussen niet dat er óók van doctrine sprake is. Helaas verschillen doctrines van religies en sektes onderling  en spreken ze elkaar tegen. Het plezier van muziek, samenzang, dans of andere creatieve uitingen maken iets voelbaar van het schone, complexe en magische van deze wereld. En soms speelt de beleving van het horen bij een groep een rol. Ze gaan echter de mist in  bij de veronderstelling van iets hogers, verborgens of een onzichtbare macht. De miljoenen neurotransmitters en synapsen in onze hersenen die evenzoveel verbindingen in onze hersencellen tot stand brengen zijn een halleluja van verbijstering waard. Kúnnen denken en emoties  ervaren is moeilijk te begrijpen. Maar de meest voor de hand liggende reactie is dan toch:  ik begrijp het niet,  ik kan dit niet bevatten of ik sta perplex van verwondering als ik er over doordenk. Het rampzalige van religies en alle jubelende sektes is dat ze hogere en verzonnen machten veronderstellen. In wezen verschillen christenen, joden, en islamieten daarin geen steek van de sektes. Ik vrees dat er nog veel water door de Rijn zal stromen voordat de hersenspoelende religies en hysterische sektes geraakt zullen worden door de extatische nuchterheid van het atheïsme.