⁂ = geboren, ♠ = overleden, >> = zie (ook), WWW = via Google te vinden op het Internet.

JULI

♠Michail Alexandrovitsj Bakoenin (30 mei 1814-1 juli 1876) was een Russische anarchistische denker en organisator. Aanvankelijk democratisch panslavist; werd rond zijn vijftigste anarchist. Zijn visie op een anarchistische samenleving met arbeidsassociaties en democratisch gekozen functionarissen wordt het collectief-anarchisme genoemd.

1 juli 1766: François-Jean Lefebvre de La Barre, genoemd Chevalier de La Barre (⁂1746) gefolterd en verbrand te Abbeville; hij zou o.a. een crucifix hebben beschadigd, ongodsdienstige liedjes gezongen en werk van de gehate Voltaire gelezen. >>Wikipedia! Heeft monument voor de Sacré Coeur.

1 juli: Jaarlijkse herdenking van de afschaffing van de slavernij in het Koninkrijk der Nederlanden op 1 juli 1863. Deze dag wordt in het Sranantongo aangeduid met Ketikoti (verbroken ketenen).

⁂Karl August Specht (2 juli 1845-22 juni 1909). Duits wetenschapper, schrijver (o.m. van toneelstukken), redacteur, uitgever en vrijdenker. Schreef o.a. Freies Denken en Moderne Ketzerverfolgung. Stichtte in april 1881 met Liebknecht en Büchner de Deutsche Freidenkerbund en was penningmeester. Gaf in 1889 een lezing voor de bond in Keulen met de titel Prinzipien und Ideale des Freidenkerthums (WWW). Werd na zijn dood ‘Grossmeister des Freidenkerthums’ genoemd.

♠Adrien Henri Gerhard (7 april 1858-3 juli 1948), >>7 april.

3 juli 1570: Aonio Paleario (Antonio della Pagliara, ⁂ca. 1500-1503) Italiaans schrijver, dichter, hoogleraar en hervormer, in Rome opgehangen en verbrand wegens ketterij.

♠Maria Salomea (Marie) Skłodowska-Curie (7 november 1867-4 juli 1934) was een Pools-Frans natuur- en scheikundige. Zij studeerde aan de Sorbonne, schreef als eerste vrouw een natuurkundig proefschrift en werd later ook de eerste vrouwelijke hoogleraar aan de Sorbonne. Pionier op het gebied van de radioactiviteit, ontving twee Nobelprijzen, ontdekte de elementen polonium en radium. Vrijzinnig als zij was werd zij door conservatieven en katholieken een losbandige atheïste genoemd.

4 juli 1776: Amerikaanse Onafhankelijkheidsverklaring aangenomen door het Continental Congress van dertien Amerikaaanse staten.

♠Jean-Jacques Élisée Reclus (15 maart 1830-4 juli 1905) was geograaf, universitair docent, activist en denker binnen het Franse anarchisme. Nam deel aan de Parijse Commune en diverse arbeidersorganisaties. Schreef en sprak vaak over het anarchisme. Voorstander van naturisme en vegetarisme.

⁂Willem Drees (5 juli 1886-14 mei1988), >>14 mei.

♠Hendrik Gerhard (11 juni 1829-5 juli 1886). Een der eerste Nederlandse proletarische vrijdenkers. Werkte als kleermaker jarenlang in het buitenland en leerde de situatie van de arbeiders kennen. Werd in 1866 lid van ‘De Dageraad’ en vond daar inspiratie voor socialistische ideeën. Richtte in 1869 de Nederlandse afdeling op van de Internationale. Begon in 1878 ook socialistische groepen in Amsterdam en Rotterdam, die later fuseerden tot de Sociaal-Democratische Bond. Vader van Adrien Henri Gerhard, >>7 april.

⁂August Christoph Carl Vogt (5 juli 1817-5 mei 1895). Duits wetenschapper, wetenschapscommunicator, materialistisch filosoof en politicus. Publiceerde een aantal opmerkelijke werken over zoölogie, geologie en fysiologie. Een groot deel van zijn leven was hij bezig met politiek, in het Duitse parlement van Frankfurt tijdens de Revolutie van 1848/49 en later in Zwitserland. Steunde de evolutietheorie en kreeg daarvoor erkenning van Darwin.

⁂Peter Albert David Singer (6 juli 1946). Australisch filosoof. Hoogleraar bio-ethiek aan de Amerikaanse Princeton Universiteit. In 2004 verkozen tot humanist van het jaar door de Australische Council of Australian Humanist Societies. Bekend door zijn boek Animal Liberation, beschouwd als een toetssteen voor het dierenrechtenactivisme. Zijn boek Practical Ethics behandelt de belangen van verschillende levende wezens vanuit een utilitaristisch gezichtspunt. Grondlegger van de ethische beweging ‘Effectief altruïsme’. Atheïst.

6 juli 1415: Johannes Huss (⁂ca. 1369/70) verbrand te Konstanz. Huss was een Boheemse hoogleraar die geldt als een voorloper van de Reformatie. Hij had kritiek op misstanden in de kerk: simonie (kopen van ambten), corruptie, handel in relieken en aflaten. Op tientallen punten werd hem ketterij verweten; hij weigerde herroeping.

6 juli 1535: Thomas More (⁂1478) onthoofd. Engels jurist, staatsman, filosoof en humanist, beroemd door zijn boek Utopia, waarin hij een fictieve ideaalstaat beschreef. Koning Hendrik VIII van Engeland wilde de Engelse kerk afscheiden van de Rooms-Katholieke Kerk; More vocht voor de eenheid van de R.K. Kerk en betaalde dat met zijn leven.

♠Friedrich Adolph Wilhelm Diesterweg (29 oktober 1790-7 juli 1866) was een Duitse pedagoog, denker en progressieve liberale politicus, die zich sterk maakte voor het seculariseren van het onderwijs.

♠Percy Bysshe Shelley (4 augustus 1792-8 juli 1822) was een Engels dichter uit de periode van de romantiek. Zijn werk weerspiegelt zijn idealisme en zijn hoop dat er verlossing mogelijk is door de liefde en de verbeelding. Hij schreef in 1811 een pamflet The Necessity of Atheism.

⁂Jean de La Fontaine◄ (8 juli 1621-13 april 1695) was een classicistische Franse schrijver en dichter, vooral bekend om zijn fabels. Hij had niet veel op met de kerk, maar verzoende zich er in zijn laatste levensjaren mee en deed afstand van zijn antiklerikale en vrijpostige geschriften.

⁂Johann Christian Edelmann (9 juli 1698-15 februari 1766), Spinozist (als eerste Duitse geleerde), religiecriticus, rationalist, schrijver. Deïst na geloofscrisis. Zijn werken werden in 1750 in 't openbaar verbrand te Frankfurt. Frederik II verleende hem asiel in Berlijn.

⁂Johannes Calvijn (eigenlijk Jehan Cauvin) (10 juli 1509-27 mei 1564), Frans-Zwitserse theoloog en hervormer.

⁂Joseph Jérôme Lefrançois de Lalande (11 juli 1732-4 april 1807)>>4 april.

⁂Dr. César de Paepe (12 juli 1841-19 december 1890). Belgisch arts, socioloog, anarchist, socialist, politicus, vrijdenker. Pionier van het Belgisch socialisme. Streed voor vernederlandsing van recht en onderwijs in Vlaanderen en voor algemeen stemrecht.

♠(Desiderius) Erasmus (28 oktober 1466-12 juli 1549). Nederlands humanist, katholiek theoloog, filosoof, filoloog en pedagoog, een van de invloedrijkste denkers uit de Noordelijke Renaissance. Probeerde de katholieke kerk van binnenuit te hervormen tegen de achtergrond van de Reformatie. Wordt wel als wegbereider voor het vrijdenken beschouwd.

13 juli 1793: Jean-Paul Marat (⁂1743) vermoord in zijn badkuip door Charlotte Corday. Marat was een der felste revolutionairen uit de proletarische buurten van Parijs.

14 juli 1789: Inneming van de Bastille, waarmee de Franse Revolutie zegevierde.

♠Giacomo Leopardi (29 juni 1798-14 juli 1837). >>29 juni.

15 juli 1381: John Ball (⁂ca. 1338) opgehangen en gevierendeeld in St. Albans. Engels priester die ketterse ideeën preekte en zich uitsprak voor sociale gelijkheid: “When Adam delved and Eve span, Who was then the gentleman?”

16 juli 622: Hidjra of vlucht van Mohammed van Mekka naar Medina. Begin van de islamitische jaartelling.

♠Pierre-Jean de Béranger (19 augustus 1780-16 juli 1857). Geliefd Frans dichter, schrijver van chansons (op bestaande melodieën en toenemend politiek en socialistisch getint), vrijdenker.

♠Adam Smith (5 juni 1723-16 juli 1790). >>5 juni.

18 juli 1870: De paus onfeilbaar verklaard.

⁂Günst, Frans Christiaan (19 juli 1823-29 december 1885). Nederlands zetter, drukker, uitgever, vrijmetselaar, vrijdenker en radicaal-liberaal met een uitgesproken democratisch en sociaal engagement. Streefde naar volksopvoeding. Gaf het werk van Franz Junghuhn (>>24 april) uit. Oprichter van ‘De Dageraad’.

⁂Gottfried Keller (19 juli 1819-15 juli 1890) was een bekend Zwitsers schrijver uit het realisme, die populaire satirische novelles schreef. Schreef de tekst van het Zwitserse volkslied. Was ook schilder, politicus en vrijdenker.

20 juli 1969: de Amerikanen Neil Alden Armstrong en Edwin Eugene (‘Buzz’) Aldrin Jr. zetten als eerste mensen voet op de maan.

⁂Gregor Johann Mendel (20 juli 1822-6 januari 1884) was een Oostenrijkse augustijn met belangstelling voor biologie. Ontdekte de wetmatigheden in de overerving van eigenschappen van organismen. Wordt wel de vader van de genetica genoemd.

⁂Antoine-Louis-Claude Destutt de Tracy (20 juli 1754-10 maart 1836). Frans filosoof. Was in een pamflet van 1796 de eerste die de term ‘ideologie’ gebruikte. Materialist en sensualist. Had veel invloed op het gebied van economie.

♠Robert Green Ingersoll (11 augustus 1833-21 juli 1899) was een Amerikaanse leraar, jurist, schrijver en redenaar. Humanist, rationalist, bijbelcriticus. Jarenlang de bekendste Amerikaanse ongelovige, werd ‘the Great Agnostic’ genoemd. Herintroduceerde de gedachten van Thomas Paine (>>8 juni). Bevriend met Walt Whitman (>> 31 mei) die hem de grootste spreker van zijn tijd noemde. Veel werk te vinden op WWW.

♠Robert Burns (25 januari 1759-21 juli 1796) was een Schotse dichter en liedjesschrijver. Wel beschouwd als de grootste Schot. Beroemdste gedicht: Auld Lang Syne. Inspireerde met politiek en sociaal commentaar de vroege liberalen en socialisten. Republikein en antiklerikaal.

⁂Vincent Icke (⁂23 juli 1946) is een Nederlandse hoogleraar theoretische sterrenkunde aan de Universiteit Leiden en bijzonder hoogleraar kosmologie aan de Universiteit van Amsterdam. Schrijver, columnist, TV-persoonlijkheid, wetenschapspopularisator. Tolerante atheïst.

⁂Theodoor (Theo) van Gogh (23 juli 1957-2 november 2004) was een Nederlands regisseur, acteur, scenarioschrijver, columnist, programmamaker en televisiepresentator. Republikein. Beschuldigd van hanteren van antisemitische stereotypen. Schreef Allah weet het beter en steunde islamkritiek van Ayaan Hirsi Ali in korte film Submission (WWW). Werd door Mohammed Bouyeri vermoord in Amsterdam.

⁂Daniel Radcliffe (23 juli 1989). Engels acteur, bekend van onder meer de Harry Potter-films. Republikein. Steunt (als hetero) LHBT- en transgenderbeweging, noemt zich ‘agnost, neigend naar atheïsme’ en ‘militant atheïst als religie invloed krijgt op wetgeving.’

♠Charles-Antoine-Guillaume Pigault de l'Espinoy, beter bekend als Pigault-Lebrun (8 april 1753-24 juli 1835) was een Franse romancier, toneelschrijver en historicus. Zijn LeCitateur (1803, WWW), een verzameling van citaten contra het christendom, werd verboden en toch vaak herdrukt.

⁂Ludwig Andreas Feuerbach (28 juli 1804-13 september 1872) was een Duits filosoof en antropoloog. Stelde zich tot doel “de mens weer terug op aarde te brengen”. Op het gebied van de godsdienstfilosofie stelde hij: God is een projectie van de mens; godsdienst is een illusie; een alomvattend beginsel is het streven naar geluk. In 1841 verscheen zijn Das Wesen des Christenthums (WWW). Veel invloed op o.a. Marx en Nietzsche.

28 juli 1794: Maximilien-François-Marie-Isidore de Robespierre (⁂6 mei 1758) geguillotineerd in Parijs voor een juichende ­menigte. Hij was een Frans advocaat, die een belangrijke rol speelde bij de Franse revolutie en het Schrikbewind en verantwoordelijk was voor een groot aantal arrestaties en slachtoffers door de guillotine. Hij was deïst en pleitte voor godsdienstvrijheid, algemeen kiesrecht voor mannen, een progressief belastingstelsel en afschaffing van slavernij.

♠Francis Harry Compton Crick (8 juni 1916-28 juli 2004) >>8juni.

⁂(Sir) Karl Raimund Popper◄ (28 juli 1902-17 september 1994) was een Oostenrijks-Britse filosoof van grote faam. Verdedigde de liberale democratie en de ‘open samenleving’, verzette zich tegen autoritarisme en pleitte voor falsifieerbaarheid als wetenschappelijk criterium. Belangrijke werken: The Poverty of Historicism (WWW) en The Open Society and iets Enemies (WWW).

♠Jules Guesde (eigenlijk Jules Bazile, 11 november 1845-28 juli 1922). Frans socialist. Noemde zich marxist, maar daar stemde Marx niet mee in. Zag de eigendom van grond en productiemiddelen als het grootste maatschappelijke probleem omdat het in strijd was met gelijke rechten voor alle mensen.

29 juli 1668: Veroordeling van Adriaen Koerbagh (⁂1633) te Amsterdam tot geldboete en dwangarbeid in het Rasphuis. Koerbaghs geboorte- en sterfdata zijn niet precies bekend, daarom staat hij niet elders in deze overzichten. Hij was arts en jurist en een radicaal vrijdenker, tegen dogma’s en voor helder taalgebruik. Hij ontkende het bestaan van wonderen, de hel, de hemel, de duivel en engelen. Belangrijk werk: Bloemhof van allerley lieflijkheyd (WWW) en Een ligt schijnende in duystere plaatsen.

30 juli 1914: Jean Leon Jaurès (⁂1859) vermoord. Filosoof, historicus, politicus, voorman van de Franse socialisten. Een van de opstellers van de wet op de scheiding van kerk en staat. Wilde oorlog voorkomen en werd daarom doodgeschoten door een nationalist die juist oorlog met Duitsland wilde.

♠Denis Diderot (5 oktober 1713-Parijs, 31 juli 1784). Frans schrijver en filosoof, kunstcriticus, prominent in de radicale Verlichting. In zijn Pensées philosophiques (1746, WWW) keerde hij zich tegen de in Frankrijk heersende geloofsopvatting. Het werk werd verboden en kreeg dùs veel belangstelling. Hij was tussen 1750 en 1776 met Jean le Rond d'Alembert redacteur van de Encyclopédie en schreef ongeveer 6.000 van de 72.000 artikelen. Hij was voor vrijheid van meningsuiting en godsdienst. Bevriend met Jean-Jacques Rousseau (>>28 juni).

AUGUSTUS

1 augustus 2004: publicatie van The End of Faith van Sam Harris.

⁂Jean-Baptiste Pierre Antoine de Monet, Chevalier de Lamarck (1 augustus 1744-28 december 1829). Frans natuuronderzoeker, dier- en plantkundige. Autoriteit op het gebied van de ongewervelden. Zijn theorie over de overerving van eigenschappen, die deel uitmaakt van zijn totale theorie over evolutie, wordt het Lamarckisme genoemd. Gebruikte als eerste het woord ‘biologie’.

1 augustus 1834: De slavernij afgeschaft voor de Britse koloniën.

3 augustus 1492: Columbus landt in Amerika.

3 augustus 1546: Etienne Dolet (⁂3 augustus 1509) in Parijs opgehangen en verbrand op zijn verjaardag. Was wetenschapper, vertaler, drukker en redenaar. Richtte zich tegen de Inquisitie. Wordt herdacht als martelaar voor vrijheid van meningsuiting en de pers.

⁂Percy Bysshe Shelley (4 augustus 1792-8 juli 1822), >>8 juli.

♠Friedrich Engels (28 november 1820-5 augustus 1895) was een Duitse industrieel, sociaal wetenschapper, auteur en filosoof. Als socialistisch theoreticus ontwikkelde hij met Karl Marx de marxistische theorie. Onderzocht en beschreef de toestand van de arbeiders in Engeland. Publiceerde in 1848 met Marx het Communistisch Manifest (Ned. vertaling door Herman Gorter WWW) samen met Karl Marx. Droeg bij aan de publicatie van Marx’ Das Kapital.

6 augustus 1991: Begin van de dienst World Wide Web, ontwikkeld door Tim Berners-Lee van CERN, op het internet. De doorbraak volgde het jaar daarop met de browser Mosaic.

⁂Luc de Clapiers, markies van Vauvenargues (6 augustus 1715-28 mei 1747), >>28 mei.

⁂James Randi, geboren als Randall James Hamilton Zwinge (7 augustus 1928-20 oktober 2020), ook bekend als The Amazing Randi, was een Canadees-Amerikaanse goochelaar, scepticus en bestrijder van pseudowetenschappen. Loofde (via een stichting) tot 2015 een prijs van 1 miljoen dollar uit, die nooit uitgekeerd hoefde te worden, voor degelijk bewijs van een paranormaal verschijnsel.

♠Wilhelm Philipp Martin Christian Ludwig Liebknecht (29 maart 1826-7 augustus 1900) was een van de stichters van de Duitse Sociaaldemocratische Partij. Nam actief deel aan de revoluties van 1848/49. Veelzijdig ontwikkeld. Nauw contact met Marx en Engels leidde tot toenemend marxistisch denken.

⁂Sicco Ernst Willem Roorda van Eysinga (8 augustus 1825- 23 oktober 1887) was een Nederlandse publicist en vrijdenker. Kritisch over de uitbuiting van de Javanen. Correspondeerde vele jaren met Multatuli. Werkte mee aan schotschrift over Koning Willem III Uit het leven van Koning Gorilla (WWW).

⁂Jacobus Albertus Willebrordus Moleschott (9 augustus 1822-20 mei 1893), >>20 mei.

♠Ernst Heinrich Philipp August Haeckel (16 februari 1834-9 augustus 1919). Duits zoöloog en filosoof die het werk van Charles Darwin in Duitsland bekend maakte. Oorspronkelijk arts, later hoogleraar in de vergelijkende anatomie. Ontdekte dat een embryo alle stadia van zijn evolutie doorloopt. Illustreerde eigen werken, zoals Kunstformen der Natur (WWW).

♠Aletta Henriëtte Jacobs► (9 februari 1854-10 augustus 1929) was een Nederlands (vrouwen- en kinder)arts, feministe en pacifiste. Eerste vrouwelijke HBS-leerling en eerste Nederlandse vrouw die een universitaire studie succesvol afrondde en promoveerde. Maakte in Londen kennis met Engelse social reformers. Werd lid van De Dageraad in 1881. Was ook lid van de Nieuw-Malthusiaanse Bond, progressief t.a.v. geboortebeperking. Streed voor vrouwenkiesrecht. IJverde internationaal voor vrede.

⁂Graaf Camillo Benso di Cavour (10 augustus 1810-6 juni 1861) was een Italiaans staatsman. Hij speelde een belangrijke rol in de Italiaanse eenmaking, was de architect van de Italiaanse grondwet en werd de eerste premier van het eengemaakte Italië.

10 augustus 1566: Begin van de Beeldenstorm in de Lage Landen. Calvinisten vernielden of roofden, uit protest tegen de heiligenverering en de rijkdom, de inventaris en bibliotheek van honderden katholieke kerken, kapellen, abdijen en kloosters.

10 augustus 1792: Bestorming van de Tuilerieën, een cruciale gebeurtenis tijdens de Franse Revolutie, waarbij verschillende revolutionaire milities het Tuilerieënpaleis in Parijs aanvielen, waarin koning Lodewijk XVI zich had verschanst met 900 Zwitserse soldaten als bescherming. De koning werd uiteindelijk gevangen genomen en geschorst.

⁂Robert Green Ingersoll (11 augustus 1833-21 juli 1899), >>21 juli.

11 augustus 1886: Slotdag van het Anarchistenproces te Chicago, waarbij zeven anarchisten zonder deugdelijk bewijs ter dood werden veroordeeld voor een bomaanslag op 4 mei; vier daarvan werden uiteindelijk opgehangen.

11 augustus 1542: Paus Paulus III voert de algemene inquisitie in.

♠Ferdinand August Bebel (22 februari 1840-13 augustus 1913). Duits politicus, redenaar. Was liberaaldemocraat voordat hij marxist werd. Werkte lang met Wilhelm Liebknecht (>>7 augustus) samen, met wie hij in 1869 de Sozialdemokratische Arbeiterpartei (SDAP) oprichtte. Verzette zich tegen de oorlog van 1870; sprak zich uit tegen militarisme en imperialisme.

♠Herbert George Wells (21 september 1866-13 augustus 1946) was een Brits schrijver, bekend van zijn sciencefiction-werk, zoals The War of the Worlds, en onder meer geschiedkundig werk. Hij was een door wetenschap gefascineerde sociaal-kritische anti-religieuze darwinist, utopist en socialist, die veel heil zag in een technokratische wereldregering. Zijn boekje The Rights of Men liep vooruit op de Mensenrechtenverklaring van 1948.

Napoleone di Buonaparte (15 augustus 1769-5 mei 1821) was een Frans generaal en dictator tijdens de laatste regeringen van de Franse Revolutie, keizer van 1804 tot 1814. Zijn Code Napoléon had een grote invloed op het recht in vele landen, onder andere in Nederland en België. Voerde oorlogen en bracht een groot deel van Europa onder zijn gezag, tot hij verslagen en verbannen werd.

⁂Wilhelm Max Wundt (16 augustus 1832-31 augustus 1920) was een Duits filosoof, fysioloog, psycholoog en psychiater. Wordt beschouwd als de vader van de experimentele psychologie. Schreef 490 boeken!

16 augustus 1891: Tweede congres van de 2e Internationale te Brussel.

⁂Clara Gertrud Wichmann (17 augustus 1885-15 februari 1922) was een Nederlandse anarcho-socialist, docent, jurist en vrijdenker. Werkte bij het Centraal Bureau voor de Statistiek. Drong aan op hervorming van het strafrecht door loslaten van vergelding als basis. Ondersteunde progressieve bewegingen met publicaties. Was lid van ‘De Dageraad’.

♠Frederik II of Frederik de Grote (24 januari 1712-17 augustus 1786) was vanaf 1772 koning van Pruisen en maakte er een belangrijke mogendheid van. Vanaf 1738 vrijmetselaar. Schreef dat gewapende agressie immoreel was en eerlijkheid de beste politiek voor een vorst. Schafte foltering bij verhoren af, behalve als het over majesteitsschennis ging(!). Hief de censuur voor het niet-politieke deel van de Berlijnse kranten op en stelde godsdienstvrijheid in. Correspondeerde langdurig en uitgebreid met Voltaire. Bevorderde de teelt van aardappels als volksvoedsel.

17 augustus 1979: Première van de film Monty Python’s Life of Brian in vijf Amerikaanse theaters.

♠Blaise Pascal (19 juni 1623-19 augustus 1662), >>19 juni.

⁂Pierre-Jean de Béranger (19 augustus 1780-16 juli 1857), >>16 juli.

♠Friedrich Wilhelm Joseph (von) Schelling (27 januari 1775- 20 augustus 1854). Duits romantisch filosoof. Hoogleraar in  o.a. Jena, München en Berlijn. Vertegenwoordiger van het Duitse idealisme: de werkelijkheid bestaat uit de ideeën in onze geest. Ontwikkelde een mystieke natuurfilosofie en de identiteitsfilosofie: subject en object, denken en zijn, geest en materie zijn in wezen identieke verschijningsvormen van één enkele werkelijkheid.

⁂Jules Michelet (21 augustus 1798-9 februari 1874). Frans historicus, geschiedfilosoof, beoogde het verleden te herscheppen. Schreef Histoire de France in 17 delen. Populair, ook als redenaar. Moest weinig hebben van koningen en geestelijken. Schreef over de heksenvervolgingen vanuit een antiklerikaal standpunt.

22 augustus 1572: St. Bartholomeusnacht in Parijs. Door katholieken opgehitste moord op Hugenoten.

23 augustus: Internationale dag ter herdenking van de slavenhandel (en de afschaffing ervan). Op deze dag wordt de slavernij als historische periode herdacht. Andere dagen gewijd aan de slavernij zijn 2 december, 25 maart en 1 juli.

⁂Georges Léopold Chrétien Frédéric Dagobert Cuvier (23 augustus 1769-13 mei 1832) was een Franse natuuronderzoeker, grondlegger van de vakken geologie, anatomie, zoölogie en paleontologie. Ook actief in de politiek met goede contacten tot op het hoogste niveau. Bekend om zijn catastrofisme-theorie: de aardlagen en het leven zouden telkens na een catastrofe door een scheppende goddelijke macht nieuw zijn gevormd. Zijn kennis was echter waardevol voor Charles Darwin (>>19 april).

⁂Sir Stephen John Fry (24 augustus 1957) is een Engelse komiek, schrijver, acteur en presentator. Werd bekend als komiek in samenspel met Hugh Laurie. Speelde in diverse series, toneelstukken en films, maakte documentaires en schreef boeken, ook autobiografisch. Is lid van de Britse organisatie ‘Jews for Justice for Palestinians’. Influencer via Twitter. Heeft zich herhaald uitgesproken tegen georganiseerde religie en is atheïst en humanist.

♠Friedrich Wilhelm Nietzsche (15 oktober 1844-25 augustus 1900) was een Duits filosoof, cultuurcriticus, componist, dichter en filoloog, beschouwd als een van de invloedrijkste moderne denkers. Verloor zijn geloof tijdens de theologiestudie en stapte over op filologie. Werd een groot aanhanger van Schopenhauers filosofie; later wendde hij zich daarvan af. Vriendschap met Richard Wagner sloeg om in vijandschap. Nietzsche sprak zich uit tegen metafysica en moraal en de slavenmentaliteit van de joods-christelijke traditie; hij stelde dat een god niet buiten de mens kan bestaan. Schreef over de ‘Übermensch’ en de ‘wil tot macht’. (WWW: werken in Projekt Gutenberg DE)

♠David Hume (7 mei 1711-25 augustus 1776) >>7 mei.

⁂Taslima Nasreen► (25 augustus 1962) is een Bengaalse schrijfster die opkomt voor vrouwenrechten, mensenrechten en seculier humanisme in Bangladesh.

⁂Dirk Verhofstadt (25 augustus 1955) is een Belgisch politiek filosoof en publicist, gepensioneerd als hoogleraar aan de Universiteit Gent. Werkte ook jarenlang in de mediasector en schreef diverse boeken. Kernlid van liberale denktank Liberales. Bepleit (Poppers) Open Samenleving. Schreef o.m. essays Atheïsme als basis voor de moraal en Naar een strijdvaardig atheïsme.

26 augustus 1952: Oprichting IHEU, de International Humanist and Ethical Union, te Amsterdam, door zeven humanistische organisaties uit West-Europa, de VS en India. Overkoepelt wereldwijd atheïstische en humanistische groepen en instellingen en streeft naar een humanistische wereld. Sinds 1997 gevestigd in Londen. Grondslag: Humanistisch Manifest Amsterdam (“The Amsterdam Declaration” WWW).

⁂Antoine Laurent Lavoisier (26 augustus 1743-8 mei 1794) was een Franse jurist, belastinginner en scheikundige. Formuleerde als eerste de behoudswet voor materie. (Her)ontdekte het element zuurstof en ontkrachtte de phlogistontheorie. Streefde naar verandering van het Franse monetaire systeem en de belastingen. Nam deel aan de ontwikkeling van het metrische stelsel. Geguillotineerd.

Georg Wilhelm Friedrich Hegel (27 augustus 1770-14 november 1831) was een Duitse filosoof en een representant van het Duitse idealisme. Streefde naar de ontwikkeling van één totaalconcept uit wetenschap, esthetica, godsdienst en filosofie. Zag de werkelijkheid als de uitkomst van een continu doorgaand ‘dialectisch’ proces, waarbij nieuwe tegenstellingen telkens worden opgeheven. Hoofdwerk: Die Phänomenologie des Geistes WWW. Karl Popper (>>28 juli) noemde Hegels geschiedfilosofie een van de fundamenten van het totalitarisme.

♠Hugo de Groot (10 april 1583-28 augustus 1645) was een Nederlands rechtsgeleerde en schrijver. Schreef Latijnse tragedies en gedichten, theologische verhandelingen en werken op historisch en juridisch gebied. Beroemd: De iure belli ac pacis (Over het recht van oorlog en vrede), de basis voor het moderne volkenrecht, en Mare Liberum, zijn pleidooi voor de vrije toegang tot de zee (en de vrijhandel).

⁂Johann Wolfgang (von) Goethe (28 augustus 1749-22 maart 1832) was een Duits wetenschapper, toneelschrijver, romanschrijver, filosoof, dichter, natuuronderzoeker en staatsman. Schreef o.m. Faust, Die Leiden des jungen Werthers en Zur Farbenlehre. Een van de belangrijkste schrijvers, dichters en denkers van Duitsland. Pionier op het gebied van evolutietheorieën. Was een vrijdenker die meende dat men (moreel) christelijk kon zijn zonder kerk. Werd als heiden beschouwd.

⁂John Locke (29 augustus 1632-28 oktober 1704). Engels filosoof, econoom en arts. Locke zag het ongeschreven natuurrecht als grondslag van het formele staatsrecht en het sociaal contract als basis voor volkssoevereiniteit, de gedachte dat de vorst of de regering de wil van het volk moet weerspiegelen. Hij onderzocht kennistheoretisch het ontstaan van het begrip ‘substantie’. Hij schreef het grootste deel van zijn meesterwerk An essay concerning human understanding WWW in Amsterdam, waar hij zes jaar woonde.

29 augustus 1880: Internationale Vrijdenkersbond gesticht te Brussel. (>>De Vrijdenker 2022-04 p. 9)

⁂Hermann Ludwig Ferdinand von Helmholtz (31 augustus 1821-8 september 1894) was een Duits medicus, natuurkundige en filosoof, een van de meest veelzijdige geleerden van zijn tijd. Leverde fundamentele bijdragen op het gebied van optica, elektrodynamica, thermodynamica, hydrodynamica, akoestiek, metrologie, wiskunde en fysiologie, maar is vooral bekend door zijn wet van behoud van energie. Droeg als wetenschapsfilosoof bij aan de ontwikkeling van het neo-Kantianisme. Materialist.

31 augustus 1883: Opening van het driedaagse Internationale Vrijdenkerscongres te Amsterdam (gebouw Frascati, O.Z. Voorburgwal 304), georganiseerd door De Dageraad. Zie het  verslag (pdf download).

♠Ferdinand Lassalle (11 april 1825-31 augustus 1864) was een Duits socialistisch theoreticus en politicus. Was in 1863 de oprichter van de Allgemeiner Deutscher Arbeiterverein, een van de voorlopers van de SPD. Wilde de “ijzeren loonwet” (WWW) doorbreken door het oprichten van productiecoöperaties met staatskrediet. Streefde naar invoering van het algemeen kiesrecht. Was Hegeliaan en idealist. Overleefde een duel om een vrouw niet.

♠Wilhelm Max Wundt (16 augustus 1832-31 augustus 1920) >>16 augustus.