Uitnodiging voor de extra Algemene Ledenvergadering van Vrijdenkersvereniging DE VRIJE GEDACHTEOp zaterdag 22 januari 2011 in het gebouw van de Universiteit voor Humanistiek, Kromme Nieuwegracht 29, Utrecht Zaal open 12:30 uur, aanvang 13:00 uur Programma voorafgaand aan de vergadering. (Gratis en vrij toegankelijk voor leden en niet-leden) 12.30-13.00 uur: ontvangst met koffie/thee.
‘Het weerbarstige woord’: aspecten uit de geschiedenis van de vrijdenkers. 13.00 – 13.35 uur:
Het licht van de waarheid: propaganda en vrijdenken in vogelvlucht.De geschiedenis van de vrijdenkersbeweging is sterk verbonden met publicitaire en propagandistische activiteiten. Aan de hand van enkele markante publicaties – ‘Dominee, Pastoor of Rabbi?’, Vrijdenkers Radio Omroep? – schetst historicus Bert Gasenbeek in vogelvlucht de geschiedenis van de vrijdenkersbeweging. 13.35 – 14.05 uur:
De actualiteit van de islamkritiek door Anton Constandse.Anton Constandse (1899-1985) zette zich levenslang in voor het vrije denken. Aanvankelijk stond de strijd tegen de godsdienst centraal. Begrijpelijk, in het interbellum (1918-1940) en ook daarna was er sprake van een politiek, althans van pogingen, tot confessionalismering van de samenleving en van debatten met gelovigen. Na 1945 en vooral vanaf de zestiger jaren is er sprake van deconfessionalisering en secularisatie. Het vormende aspect kwam bij Constandse centraler te staan. Evenzo begrijpelijk, binnen de samenleving werden godsdienst en wereldbeschouwing - en de geestelijke strijd hierover - van steeds minder betekenis. De felheid was er uit. Thans is er een nieuwe felheid ontstaan rond het islamdebat. Ongetwijfeld zou Constandse van de partij zijn geweest. Rudolf de Jong, historicus en kenner van het anarchisme en van Anton Constandse, vraagt zich af of wij nu nog iets aan hem hebben voor onze stellingname nu in dit debat? 14.05 – 14.25 uur:
Beelddatabank Vrijdenken: honderd duizend pagina’s vrijdenkersliteratuur online.In 2004 werd het grootschalige Metamorfozeproject, waarin veel vrijdenkerspublicaties uit de periode 1856-1950 werden verfilmd en gedigitaliseerd, opgeleverd in de online Beelddatabank Vrijdenken. Na enige tijd van het internet te zijn geweest gaat de Beelddatabank in 2011 weer online. Voormalige projectleider en promovendus Wouter Kuijlman presenteert de Beelddatabank. 14.25-15.00 uur: pauze met koffie/thee 15.00- 17.00 uur: Extra Algemene Ledenvergadering. (Alleen toegankelijk voor leden van DVG).
Agenda 1. Opening en toelichting door voorzitter Anton van Hooff; 2. Bestuursvoorstel om kantoor en boekerij in Rotterdam op te heffen en in te trekken bij de Universiteit voor Humanistiek in Utrecht; 3. Rondvraag; 4. Sluiting.
Toelichting agenda Notitie inzake verhuizing. Overwegingen: De vereniging De Vrije Gedachte is statutair gevestigd in Amsterdam. Het fysieke adres is in de tweede helft van de vorige eeuw Rotterdam geworden, alwaar ruimte wordt onderverhuurd van de Stichting Humanitas Thuiszorg en Maatschappelijke Dienstverlening Rotterdam. In de gehuurde ruimte is een verzameling boeken ondergebracht, werden bestuursvergaderingen gehouden en komt de redactie nog eens per maand bijeen. Er bevinden zich de recente bestuursarchieven en een voorraad boeken van de uitgeverij. Voor wat betreft de boeken is in de afgelopen jaren begonnen met een inventarisatie. Deze inventarisatie is bij de letter G gestopt. De ingehuurde medewerkster, die deze werkzaamheden deed heeft ons begin 2010 verlaten. Dit was voor het bestuur aanleiding zich te beraden over hoe nu verder met de boekerij/bibliotheek. Besloten werd door een deskundige een advies uit te laten brengen. Voor de bestuursvergaderingen was Rotterdam voor de huidige bestuursleden nogal decentraal gelegen. Utrecht werd als vergaderplaats aantrekkelijker gevonden. Ook door de vereniging te organiseren activiteiten werden mede op verzoek van de leden al vaak in Utrecht gehouden. Ook de postafhandeling, de postadressen zijn in Rotterdam, verloopt moeizaam. De telefoon staat doorgeschakeld naar één van de bestuursleden. Voor de redactie is de vergaderruimte in Rotterdam niet strikt noodzakelijk.
Op basis van onderstaande uitgangspunten:
- De bibliotheek wordt toegankelijk elders ondergebracht. Het door het Humanistisch Archief ter zake uit te brengen advies is inmiddels gereed (zie pagina’s 3 en 4).
- In de nieuwe huisvesting zal dagelijks ondersteuning inzake afhandeling van informatieaanvragen (schriftelijk, telefonisch of via de website) aanwezig moeten zijn. Dit impliceert zowel verplaatsing van de telefonische bereikbaarheid en postadres, inclusief postbus, naar Utrecht.
- In de nieuwe huisvesting zal vergadermogelijkheid voor het bestuur moeten zijn.
- In de nieuwe huisvesting zal de mogelijkheid aanwezig moeten voor gebruik van infrastructuur (automatisering etcetera) voor door de vereniging aan te stellen stagiaires en/of vrijwilligers, maar nooit meer dan één tegelijk.
- De kostenvergoeding voor het bovenstaande zal de thans aan huisvesting uitgegeven kosten ad € 7.000 niet mogen overschrijden.
- De ingangsdatum is afhankelijk van het besluitvormingsproces. Voor wat betreft de besluitvorming inzake de bibliotheek is goedkeuring van de ledenvergadering vereist. Het verplaatsen van het verenigingsadres en de inhuur van ondersteuning is een bestuursbesluit, maar zal gelet op de verwevenheid met een besluit over de bibliotheek ook aan de ledenvergadering voorgelegd worden.
- Het Humanistisch Historisch Centrum (voorheen het Humanistisch Archief) is bereid tegen een nader overeen te komen vergoeding bovengenoemde diensten te verlenen.
Daarnaast is het Humanistisch Historisch Centrum ook in staat en bereid om de onderstaande activiteiten voor de Vrije Gedachte op zich te nemen:
- Het inhoudelijk beheer van de website.*)
- Het organisatorisch en publicitair ondersteunen van door de Vrije Gedachte te organiseren, lezingen, symposia, et cetera.
*) het technisch beheer is dit moment uitbesteed aan Human Content. Voor de organisatorische en publicitaire huren we thans Corinne Bekker in. Haar taken op dit gebied komen bij uitbesteding aan het Humanistisch Archief te vervallen. In geld betekent dit dat daar op jaarbasis maximaal € 6.000 voor beschikbaar is. Zoals al eerder vermeld is het Humanistisch Historisch Centrum op basis van deze uitgangspunten bereid deze rol op zich te nemen. Continuïteit is gewaarborgd in de ondersteuning van de vaste medewerker. Het Humanistisch Historisch Centrum is een zelfstandige stichting met een meewerkend Dagelijks Bestuur gevormd door vertegenwoordigers van de oprichters: het Humanistisch Verbond (Rob Tielman), Humanitas (Michael Kerkhof) en de Vrije Gedachte (Henk Engelsman). Het grootste gedeelte van de vaste kosten wordt vergoed door de Universiteit voor Humanistiek (UvH), die ook de huisbaas is.
Stelt het bestuur voor:
Bibliotheek: De eindconclusie van het advies van het Humanistisch Archief, inclusief het overbrengen van een honderdtal boeken naar het IISG, over te nemen maar daaraan wel de vorming van de voorgestelde digitale bibliotheek “
Literatuurgids Vrijdenken“ te koppelen. De overblijvende boeken voor een zachte prijs aan de leden aan te bieden en de daarna nog overblijvende boeken aan een opkoper te verkopen.
Logistieke ondersteuning: Binnen een financieel kader van € 13.000 gebruik te gaan maken van de diensten van het Humanistisch Historisch Centrum met uitzondering van het beheer van de website. Jullie penningmeester Henk Engelsman
Advies bestemming ‘boekerij’ vrijdenkersvereniging De Vrije Gedachte (DVG).Opdracht: Mij is, mede als oud-bibliothecaris van de Bibliotheek Universiteit voor Humanistiek, door Henk Engelsman (penningmeester DVG) gevraagd om advies uit te brengen over de bestemmings-mogelijkheden van de ‘boekerij’ die zich momenteel bevindt in het pand van DVG te Rotterdam.
Uitgangssituatie: De ‘boekerij’ bestaat uit:
1) Een boekencollectie van ca. 4.000 banden: De herkomst van de boeken zijn schenkingen van individuele vrijdenkers in de afgelopen decennia. De ouderdom van de boeken ligt gemiddeld tussen 1900 en 1975. De technische staat van de boeken is redelijk. Er zitten nauwelijks unieke c.q. kostbare boeken tussen. Niet de individuele boeken maar het geheel maken het tot wat een vrijdenkersboekerij genoemd kan worden. De inhoud van de boeken strekt zich uit over filosofie (40 %), geschiedenis (30 %), politiek (15 %), diverse onderwerpen (15 %). De meeste auteurs komen uit de vrijdenkers- en/of arbeidersbeweging. De boeken staat op alfabet en er is een begin (ca. 900 boeken/25 % van de collectie) van een zeer eenvoudige en niet professionele digitale catalogus. Er is geen deskundig beheer en er zijn geen voorwaarden en procedures die horen bij een bibliotheek. Er is geen aanschafbeleid.
Conclusie: Een aardige verzameling boeken die alleen met heel veel geld tot een bibliotheek omgebouwd kan worden. Een bibliotheek veronderstelt in ieder geval: vaste openingstijden, deskundig beheer, digitale ontsluiting en een aanschafbudget. Ik heb vervolgens in overleg met de opdrachtgever onderzocht of de boekerij elders onder te brengen zou zijn. Ik heb dat onderzocht bij: ** De BUvH en de Bibliotheek van de UU zijn niet geïnteresseerd aangezien ze al erg veel van de boeken in bezit hebben.
Conclusie: Wel is het mogelijk om de collectie als geheel in ontsloten staat onder te brengen: inwerkkosten per boek € 50 en jaarlijkse depotkosten van ca. € 3.500 voor het geheel. ** De bibliotheek van het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis (IISG), waar ook het archief van DVG is opgenomen, is geïnteresseerd om alleen die boeken op te nemen die passen binnen het collectieprofiel van de bibliotheek
en niet al aanwezig zijn. Op basis van de lijsten met 900 ontsloten/beschreven boeken zijn de bevindingen: 264 titels passen binnen de IISG collectie, maar zijn volstrekt niet uniek. Daarvan zijn er 24 interessant voor het IISG en nog niet aanwezig in de collectie; deze zijn echter wel alle 24 aanwezig in enige bibliotheek in Nederland (NCC). Extrapolerend naar de gehele boekerij van 4000 banden komt dat neer op ca. 100 boeken.
Conclusie: het IISG is bereid om zonder inwerkkosten die 100 boeken op te nemen.
Eindconclusies: * De DVG boekerij kan in de huidige staat niet als een bibliotheek worden aangemerkt. * Er zijn geen bibliotheken bereid anders dan tegen zeer hoge kosten om de gehele collectie over te nemen. Alleen het IISG is bereid om ca. 100 boeken zonder kosten over te nemen. * De collectie is niet uniek: alle boeken zijn in meerdere bibliotheken aanwezig, met een concentratie bij de BUvH/UBU, IISG/BUvA. Ontsloten via de Nederlandse Centrale Catalogus (NCC), en opvraagbaar in alle Nederlandse openbare en universiteitsbibliotheek.
Een eigentijds alternatief. Het doel van een ‘studiebibliotheek’ als die van DVG lijkt mij te zijn om de gebruikers kennis te laten opdoen over het vrijdenken. Gelet op de eindconclusies is er ook een andere en meer eigentijdse mogelijkheid om mensen te informeren over het vrijdenken. Namelijk door het mede op basis van de huidige DVG-boekerij opstellen van een goed vormgegeven
‘Literatuurgids Vrijdenken’ die geplaatst wordt op de site van DVG. In de ‘Gids’, opgesteld door en/of onder leiding van kenners van de (geschiedenis) van het vrijdenken, wordt een overzicht gegeven van ondermeer: Hoofdlijnen geschiedenis vrijdenken. Historiografie. Belangrijke personen en thema’s. Belangrijke vindplaatsen van actuele tijdschriften en websites. Beschrijving en toegankelijkheid belangrijke deelcollecties op het gebied van vrijdenken in Nederlandse bibliotheken. Et cetera, et cetera…… Eventueel te verbinden met de Vrijdenkers Canon in opbouw.
2) Een verzameling van ca. 5 m1 brochures: Op het ruime gebied van de vrijdenkerij en de vrijdenkersvereniging. Ouderdom ca. 1900 – 1960. Technische staat is matig. Inhoudelijk erg interessant en niet makkelijk in andere bibliotheken te vinden en beschikbaar.
Advies: Een relevante selectie laten beschrijven in de Database Historische Humanistiek (DHH) van het Humanistisch Archief en aldaar in beheer geven.
3) Collectie afgesloten en lopende (veelal gratis) tijdschriften: Er bevinden zich meters deels geordend en deels ongeordende tijdschriften in allerlei opslagvormen in Rotterdam. Vaak in meervoud per afzonderlijke aflevering. Beschikbaarheid van losse oude afleveringen van het eigen DVG blad is niet mogelijk. Zacht gezegd is het een rommeltje.
Advies: Onderbrengen bij het Humanistisch Archief en opdracht geven in ieder geval van het eigen DVG blad een complete set ingebonden jaargangen te verzorgen en voor de vereniging goed te bewaren.
4) Dynamisch archief DVG vanaf ca. 2000 ( ca. 3 m1) Het Humanistisch Archief heeft in 2008 het oude DVG Archief tot 2000 aanwezig in Rotterdam ter aanvulling ondergebracht bij het IISG. En ze heeft globaal het dynamisch archief 2000 en jonger geordend. Op dit moment is het lopende archief door slordig beheer weer ‘verrommeld’.
Advies: Onderbrengen bij secretaris DVG of bij de nieuwe kantooromgeving van de DVG
nadat het Humanistisch Archief het archief heeft hersteld en een summiere archiefhandleiding heeft opgesteld. Drs. Bert Gasenbeek (Directeur het Humanistisch Archief),
Routebeschrijving naar Universiteit voor Humanistiek, Kromme Nieuwegracht 29, Utrecht. Met openbaar vervoer vanaf Centraal Station UtrechtBuslijnen 3, 4, 8, 11 (richting centrum). Halte Janskerkhof. Loop verder in de rijrichting tot aan kopieerwinkel, dan rechtsaf, Drift. Eerste straat linksaf is Kromme Nieuwegracht. Na 200 meter aan de rechterhand. Als u
met de auto komt, houdt u er dan rekening mee dat er nauwelijks parkeergelegenheid is aan de Kromme Nieuwegracht. Parkeergarages in de binnenstad: Godebald (Spoorstraat), Rijnkade (Rijnkade), Springhaver (Strosteeg), Vredenburg (Rijnkade).
