80
het stille avonduur aanschouwen, vertelt ons ongelijktijdige, ten deele oude, zeer oude geschiedenissen. Daar zenden ons jonge en oude werelden op de meest verschillende afstanden van het heelal door heur lichtstralen bericht van gebeurtenissen, die reeds lang geschied zijn en ver achter het heden liggen. De lichtstraal legt elke seconde 42.000 mijlen af; van de zon naar de aarde gaat zij in 81/2 minuut; wanneer er dus op de zon een geweldige uitbarsting plaats vindt, kunnen wij op aarde eerst 81/2 minuut later die gebeurtenis waarnemen. Nu zijn evenwel alle vaste sterren van den nachtelijken hemel oneindig veel verder van ons verwijderd dan de zon ; zoo behoeft bijv. een lichtstraal van de poolster 43 jaren voor hij ten onzent is aangekomen, (m.a.w. het witte licht, dat heden avond als de poolster aan den noordelijken hemel flikkert, is 43 jaar geleden van het hemellichaam daar ter plaatse vertrokken). Sirius vertelt ons heden wat voor 14 jaar, Arcturus wat voor 251/2 jaar op die hemellichamen is voorgevallen. De kleinste met het bloote oog nog waarneembare vaste sterren zijn zoover van ons verwijderd, dat het licht ongeveer 130 jaren noodig had, om tot ons te komen, met de sterkst vergrootende kijkers dringt evenwel het oog van den sterrekundige door tal van zulke diepten van het heelal, dat wij eerst heden op aarde kunnen waarnemen, wat duizenden jaren geleden in die plaatsen is voorgevallen; zoo wordt de afstand van den melkweg op 5000 lichtjaren geschat. Herschell*) heeft met zijn reusachtigen teleskoop nevelvlekken waargenomen, die zoo ver van ons verwijderd zijn, dat het licht millioenen jaren noodig heeft om van daar tot ons te komen. Zoo is het dus woordelijk waar, dat de sterrekundige op zijn sterrenwacht bij het bekijken van den nachtelijken hemel met zijn werkelijke oogen dingen ziet, die reeds lang geleden in het heelal gebeurd zijn. Hij ziet het verleden en hij is de eenige natuuronderzoeker, die ons wiskunstig scherp bewijst, wat in den schoot van het verleden als gebeurtenis opgeteekend ligt. 1)
*) Herschel (William) (noot RvE)
1) De beperkte ruimte van deze brochure laat niet toe, verdere uitstapjes op het gebied der sterrekundigè onderzoekingen te doen.