130

Ja, zoo is het! Wat hebben vele der talrijke leerlingen en vereerders van den grooten aestheticus en vriend der waarheid zich aan die woorden gelaafd en er den moed uit geschept, om bij den zwaren strijd dapper vol te houden — "trots hoon en spot.'' — Dat woord bezit een troostende kracht; ik ondervond het zoo goed, toen er zich onlangs zoo'n groot geschreeuw en gejammer over de voordrachten, die de lezer hier in druk ziet, verhief.

De wijze, waarop er in de pers tegen de behandeling van de vraag "Mozes of Darwin?" gestreden en geraasd is, ontheft mij van elke verplichting, om tegen enkele der vele tegenstanders een lans te breken. Vele dapperen onder de krijgers der reactie versmaadden het om slechts bij hetgeen werkelijk gebeurd en gesproken is te blijven staan, en gaven er de voorkeur aan om deze voordrachten door middel van grove en fijne leugens, toedichtingen van verschillenden aard, woordverdraaiingen en uit hun verband gerukte zinnen in discrediet te brengen. Die wijze van strijden heeft mij geenszins verrast; zij is bij de algemeene verleugening en karakterloosheid van een groot deel der woordvoerders in conservatieve en liberaliseerende politieke dagbladen zoo sterk in gebruik gekomen, dat we verbazend naïf moesten zijn, wanneer ons dat bevreemdde. Voor eerlijke tegenstanders nemen wij den hoed af; met de anderen te strijden zou onwaardig zijn. Ik kan mij er dus toe beperken, een woord tot hen te richten, die in beginsel van een andere wereldbeschouwing uitgaan. Een der eerbiedwaardigsten van die tegenstanders is de "Weltüberblicker'' in het "Nidwaldner Volksblatt" — de katholieke geestelijke von Ah, een overtuigd katholiek en tegelijk een vriend van de volks-school, die zich door de bevordering van het onderwijs in het kanton Unterwalden groote verdiensten verworven heeft. Hij polemiseert tegen mijn voordracht reeds om den titel "Mozes of Darwin" en zegt woordelijk:

„Mit Verlaub und ersichtlich verwahren wir uns gegen diese Zusammenstellung als ob Mozes wie ein neidischer Professor dem Darwin gegenüberstehe. Was in den Büchern Mosis über die Erschaffung der Welt und des Menschen erzählt wird, das ist nicht die Erfindung eines Gelehrten, das ist nicht die Lehre Mosis das ist das Wort und die