62

eengetrokken. Bliksemschichten schieten neder en hagel slaat neer, die de schoonste streek in een woestenij verandert. Maar na elk onweder is de lucht gezuiverd. Wij moeten niet versagen.

Een zware, zwarte, loodkleurige wolk is de tweespalt der wereldbeschouwing, die zoo vreeselijk dreigend in het voertuig van ons geestesleven, op het schoolgebied, heerschappij voert: boven: waarheid, beneden: dwaling!

Daarop berust het hedendaagsch gejammer over de volksschool, het verwarde oordeel over de gebrekkige resultaten der nieuwere staatsschool.

In de meeste staten van Europa zijn de lagere staatsscholen feitelijk buiten den invloed van de onvermoeide vorderingen der wetenschap gebleven, en op de meeste plaatsen afgedaald tot inrichtingen, die in dienst tegen de geestelijke bevrijding, in de ban des stilstands gehouden worden. Wie naar de oorzaken van dien stilstand onderzoek doet, zal gemakkelijk vinden waar de schoen wringt: het is de gebrekkige opleiding van onze onderwijzers.

Ten einde het physieke lichaam van het volk gezond te houden, of als het ziek is, weder gezond te maken, hebben de beschaafde staten wetenschappelijke scholen opgericht, waar de aanstaande artsen en hygiënisten vol ijver de natuurwetten, die het wel en wee van den mensch beheerschen, bestudeeren. De kostbaarste laboratoria worden opgericht, alle toestellen en werktuigen, die men maar bedenken kan, aangeschaft, de knapste geleerden aangesteld, om de studenten in de geheimen van het gezonde en het zieke organisme in te wijden. En die inrichtingen zijn de trots der volkeren, een zegen voor de natiën geworden.

Maar voor het geestelijk welzijn des volks, voor de verpleging eener met de natuur overeenstemmende psychische ontwikkeling der jongere geslachten, daarvoor heeft de staat slechts zeer gebrekkig zorg gedragen. De onderwijzers van onze kinderen, de bewakers van het dierbaarste, dat een volk bezit, de meesters van de lagere school worden bijna allerwegen met opzet van de bronnen der wetenschap verwijderd gehouden. De kweekscholen zijn bijna zonder uitzondering — de kweek-