28
lijke Westen onder de heerschappij der onwetendheid gekomen was, blijkt het beste uit het feit, dat zelfs aan de hoogescholen de liefde voor de natuur als kenteeken van een omgang met den duivel beschouwd werd. In een dissertatie van het jaar 1644, voor de hoogeschool te Tubingen verdedigd, wordt tot den "omgang met verdachte dingen" in het bizonder "den omgang met de natuur" gerekend en de kennis van natuurlijke verschijnselen als eene "een christen niet betamende kennis" genoemd.
Ja, ja, er staat immers geschreven: "Ik zal de wijsheid der wijzen doen vergaan, en het verstand der verstandigen zal ik te niet maken."
En daarom heeft men duizenden brandstapels ontstoken, zoodat de heksenreuk nu nog in de dalen aangetroffen wordt.
Daar de kerkvaders en bisschoppen de overlevering van het Oude Testament voor onaantastbare, goddelijke openbaringen verklaard hadden, en dezelfde leeraars der christelijke kerk een verzameling andere geschriften, die lang na Christus' dood geschreven werden, naar hun inzicht en voor hun doel gerangschikt,1) verbeterd en in den vorm van een nieuw testament op de altaren van het westen neergelegd hadden, mocht aan al die grondslagen der kerkelijke heeren niet getornd worden.
Voor een wereldbeschouwing putte de christelijke kerk voornamelijk uit het magische scheppingsverhaal: volgens dat verhaal stond de aarde vast in het middelpunt van het heelal en was zij het voornaamste lichaam; de zon, maan en sterren draaiden volgens dat onjuiste geloofsartikel om onze voorname aarde. Men noemt die dwaling de geocentrische.
Het stelsel van Ptolomaeus was in overeenstemming met de bijbelsche overlevering, en werd om die reden door de kerkvaders goedgekeurd, om daarna 1400 jaar lang in het westen algemeen geldig te blijven. Het on-
1) Men vergelijke het hoogst belangrijke werk van den geleerden prof. in de theologie Volkmar, "Jezus Nazarenus und die erste christliche Zeit" (Zürich 1882, Verlag von Cäsar Schmidt) waarin aangetoond wordt hoe de kerkvaders met het ongeschikte, maar meest geloofwaardige evangelie van Marcus omgesprongen hebben.