31

gehouden, daar hij wist, dat hij na de openlijke erkenning der waarheid de folteringen van de ridders van het geloof te voelen zou krijgen.)*)

De sterrekundige van Thorn stierf in hetzelfde jaar (1543) waarin zijn werk uitkwam. Zijn natuurlijke dood was een weldaad voor hem, want de kerk beschouwde zijn leer als een gloeiende ketterij: zij weersprak toch op de meest treffende wijze het openbaringsgeloof. En dat de kerk, waar het zulke vragen betrof, geen scherts verstond, toonde zij 57 jaar later, toen den 17 Februari 1600 in Rome een brandstapel smeulde, waarop een der grootste mannen en geleerden van dien tijd als ketter levend verbrand werd. Giordano Bruno, als geleerde en dichter niet minder groot dan als naar waarheid zoekende en de waarheid erkennende mensch, heeft geen andere ketterij begaan, dan dat hij in zijn werken de leer van Copernicus verheerlijkte. 1)**)

Nog geen 90jaar na de openbaarmaking van het Copernicaansche stelsel, sleepte de kerk den grootsten natuur- en sterrekundige van zijn tijd, Galileo Galileï voor de inquisitie te Rome, waar de onderzoeker zijn wetenschappelijke overtuiging moest afzweren (1633), afzweeren in tegenwoordigheid van priesters, kardinalen en inquisiteurs, die misschien niet eens de tiendeelige breuken kenden. De onwetenden hadden de overmacht, en zij verstonden het uitstekend van hun macht ten hunne voordeele (zooals zij meenden) gebruik te maken.

Maar de wetenschappelijke waarheid is desondanks machtiger dan het onwetende geloof. En zoo heeft dan ten slotte — in den loop van twee eeuwen — Copernicus toch over Mozes gezegevierd, zoo zelfs, dat thans alle schoolkinderen der christenheid juist datgene als waarheid te hooren krijgen, waarvoor Giordano Bruno indertijd door de geloovigen verbrand werd.

De kerk heeft zich in dien moeielijken stand van zaken, in de overwinning van de Copernicaansche waarheid over de Mozaïsche dwaling moeten

 

1) Men zie hiervoor: Giordano Bruno, uitgegeven door de Vereeniging „De Dageraad." (Vert.)

*) Dit is niet juist; via het handgeschreven "Commentariolus" waren zijn opvattingen al vele jaren bekend. (noot RvE)

**) Dit is niet juist; Bruno week op diverse punten van de officiële leer af. (noot RvE)