136
für die christliche Schule?" Onder uwe eigen lieden zijn Darwinisten en toch raast gij als bezetenen tegen het Darwinisme. Geeft gij u niet af met tweeërlei boekhouden? met enkel boekhouden voor de "kinderen dezer wereld" waar het debet der wetenschap tegenover het credit van het geloof geplaatst wordt en met dubbel boekhouden voor u de "heiligen." Meent gij over anderen te mogen richten en den staf te breken, terwijl gij zelf in misdaden zwemt? Dat is valsch spelen! Wij zien u in de kaart en laten dit spel evenmin gelden, als dat, waarin huichelarij en onwaarheid den boventoon voeren.
Dus ook bij de "Evangelischen" dezelfde praktijk: boven waarheid, beneden dwaling! En dan zou men nog willen zeggen, dat het nog geen tijd is, zulke dingen openbaar te maken!
De onderwijzers van de lagere school worden er echter aan herinnerd, dat het een slechte handeling is, iets voor heilig uit te geven, wat de wetenschap voor dwaling erkend heeft. Een oud en zeer geleerd man uit Zürich, een verdienstelijke strijder voor recht en waarheid, verhaalde mij onlangs het volgende. Het gebeurde op een avond in een gezelschap, waar de geschiedkundige nasporingen en de sage van Wilhelm Tell ter sprake kwamen. Een paar eenvoudige burgers wilden niet begrijpen, dat de geschiedenis van Tell niet waar, maar slechts een dichterlijke sage is. Men twistte er lang en breed over, totdat ten slotte toch, het kritiesch onderzoek zegevierde.
Toen stond een brave Zwitser van hoogen leeftijd op en wendde zich met de volgende woorden tot den verhaler: "Luister eens, wat ik over die geschiedenis te zeggen heb — wanneer het waar is, zooals de onderzoekers thans bewezen hebben, dat de geschiedenis van Tell, slechts een onbewezen mythe, slechts een schoone legende zonder feitelijken achtergrond is: dan was mijn onderwijzer of een eerlooze bedrieger en leugenaar of — een domoor.''
De moraal van die gebeurtenis is ook van toepassing op de vraag "Mozes of Darwin?" — wat zullen over eenige jaren de duizenden en honderdduizenden leerlingen zeggen, als zij vernemen, dat men hen in de volks-