71
school. Op een goede school leert men den leerlingen juist dat, wat voor hun bevattingsvermogen berekend is; maar men leert ze in de eerste en tweede klas niet dat tweemaal twee gelijk 5 en dat 3 gelijk 1 is, om dan een jaar later te leeren dat 2 maal 2 gelijk 4 en dat 3 nooit gelijk een kan zijn. Bij het wiskundig onderwijs in de verschillende klassen heerscht eenheid en waarheid, paedagogische methode en logica.
Men organiseere het geheele onderwijs in alle klassen op een dergelijke, methodieke en verstandige wijze, dan zal de ontwikkelingsleer van zelf als een rijpe vrucht in het gemoed van den mensch vallen. Het is dus onverschillig in welke klas dat geschiedt.
Maar geschieden moet het en zal het.
Ik heb mijn voordracht ten einde gebracht; ik koester geenszins de ijdele hoop dat mijne woorden een spoedige verwezenlijking mijner postulaten ten gevolge zullen hebben. Toch wilde ik laten zien, op welk standpunt wij tegenwoordig staan, wilde de oogen van alle denkenden op de diepe kloof in ons schoolwezen vestigen, wilde aantoonen, dat die toestand niet houdbaar is, en wilde aangeven hoe het worden moet, zoo niet in deze eeuw dan toch in de volgende!
Velen uwer zullen vragen hoe ik er toe kom, voor zoo'n diep ingrijpend vraagstuk zoo'n koene oplossing te voorspellen. De zaak is zeer eenvoudig: in den strijd tusschen dwaling en waarheid moet na korter of langer tijd de waarheid overwinnen: dat is de les, die ons de wereldgeschiedenis, de ontwikkelingsgeschiedenis van den menschelijken geest leert.
En de Mozaïsche leer van de schepping der wereld is een dwaling.
Dat daarentegen de afstammingsleer waarheid is, daarvoor hebben wij duizenden bewijzen.
Dit laatste aan te toonen, zal het doel van de tweede voordracht zijn.