132

rustig in onze laboratoria en buiten in het vrije veld voortgaan met arbeiden. Wij hebben toch gezien, dat al de weerstand van de kerk niet in staat was de ontdekking van Amerika tegen te gaan. De geschiedenis meldt, dat de Spaansche geestelijkheid het denkbeeld van den bolvorm der aarde en het voornemen van Columbus, om de aarde om te zeilen, voor ongodsdienstig en kettersch verklaarde. De kerkvergadering te Salamanca gaf den wakkeren Genuees, toen hij, om Amerika te ontdekken, de gevaarlijke zeereis ondernam, in plaats van heilwenschen den vreeselijksten banvloek op reis mede, omdat de boeken van Mozes, de psalmen, de propheten, de evangelisten, de brieven en de geschriften der kerkvaders tegen dat voornemen getuigden. Welk voordeel heeft die banvloek der kerk verschaft, welke schade der wetenschap berokkend? Amerika is toch ontdekt geworden en thans eten wij in Zwitserland — zelfs in de liefelijke dalen van Unterwalden — Amerikaansch brood! Zie, waarde heer pastoor, de kerk dwaalt steeds en nóg eens weer, als zij meent in haar eigenbelang den vooruitgang der menschclijke gedachte en den arbeid van ernstige zeevaarders en de logica der onderzoekers in miscrediet te moeten brengen, want de wetenschap gaat steeds verder, zij staat niet stil, maar ontwikkelt zich steeds meer en meer en zal, zoolang er menschen zijn, niet meer rusten. Zij is de grootste macht op aarde geworden, omdat zij den mensch de heerschappij over de natuur verschaft heeft, omdat zij gelukzaligheid aanbrengt — en wel hier bij óns leven, en niet hiernamaals, in de eeuwigheid. Zelfs de kerk versmaadde het niet, van de weldaden te genieten, die de verketterde natuuronderzoeker op de tafel des levens neerlegde. Weldra zullen electrische gloeilichten op uwe altaren en in de "eeuwige" lampen hun schitterend licht verspreiden. Ge hebt van den paus machtiging gekregen, per telephoon de biecht van een stervende aftenemen en per telephoon absolutie te geven. Ketters hebben den telephoon uitgevonden; natuurkundigen a la Galilei en Volta waren het, die de electriciteit in dienst van den mensch brachten. Zie, waarde heer pastoor, de kerk heeft dikwijls tegen de wetenschap en tegen de heilige