44
die het werk van Savage in het Duitsch vertaald heeft. 1)
Dat boek is doortrokken van een geest, dien ik niet beter kan kenschetsen dan met de uitdrukking: Nazareensche waarheidsliefde.
In dat werk wordt openlijk het feit erkend, dat de afstammingsleer "onder de natuuronderzoekers zoo goed als voor uitgemaakt wordt gehouden, en wel niet alleen als hulptheorie voor het ontstaan van enkele soorten, maar als hoofdbeginsel voor de verklaring van allen groei en leven op aarde." Dat staat er woordelijk. En verder:
"Dan echter is hare verbreiding ook onder het volk slechts een kwestie van tijd, hoeveel geschreeuw de hoogepriester van de onwetenheid, het vooroordeel en het bijgeloof ook mogen aanheffen, ten einde dat te verhinderen."
Zoo spreekt een Duitsch theoloog, de wakkere en moedige domprediker Schramm. Vol eerbied buig ik mijn hoofd voor de juiste erkenning der dingen, te meer daar men zulk een erkenning onder de hedendaagsche theologen maar hoogst zelden aantreft.
Ik zal uit het met geest geschreven werk van den Amerikaanschen kanselredenaar, wiens standpunt ten opzichte van de laatste oorzaak der dingen en van al het gebeurde ik geenszins deelen kan, maar respecteeren moet, nog eenige plaatsen uit de voorrede aanhalen, ten einde u te laten zien in welken geest de theoloog zijn ambt uitoefent:
Savage zegt: "Ik geloof dat het in de eerste plaats de taak zoowel van de wetenschap als van den godsdienst is, steeds de waarheid te zoeken, want slechts de waarheid voert tot God. Verder geloof ik, dat het tijd verbeuzelen is, onomstootelijke waarheden met elkaar in overeenstemming te willen brengen, alle waarheden toch zijn reeds eensgezind en behoeven niet met elkaar verzoend te worden."
'Wie de waarheid zoekt, die alleen zoekt God."
1) Religion im Lichte der Darwin'schen Lehre, Leipzig, Otto 1886.