6
beide wordt al dieper en dieper, de verwarring al grooter en grooter, en die verwarring schijnt — tot schade van den vooruitgang — niet opgelost te kunnen worden.
Om die reden is het de plicht van ieder ontwikkeld mensch, zich met die twistappel ernstig bezig te houden, het kwaad van alle kanten te bekijken, het verderfelijke er van goed in te zien en onvermoeid middelen en wegen te bedenken, om die treurige ziekte van onzen tijd te bestrijden.
Wanneer wij het wezen en de beteekenis van die tegenstrijdigheid begrijpen willen, moeten wij hare ontwikkelingsgeschiedenis nagaan; we hebben daarvoor tamelijk diep in de schachten van het verledene af te dalen om den oorsprong van de bedoelde tegenstrijdigheid op te sporen.
Twee, in het wezen der zaak geheel verschillende, wereldbeschouwingen staan in de beschaafde deelen der aarde vijandig tegenover elkaar: aan de eene zijde de Mozaische scheppingsgeschiedenis, vijf en dertig eeuwen lang door joodsche en christelijke priesters als een onaantastbare goddelijke openbaring aan de achtereenvolgende geslachten geleeraard; aan de andere zijde de natuurwetenschappelijke leer van de voortdurende en langzame ontwikkeling der dingen, de leer van de gestadige ontwikkeling der levende wereld, door de werking der heden nog werkzame krachten. Deze leer heeft eerst door Darwins werken in het kamp der onderzoekers de overwinning behaald. Een belangrijk onderdeel daarvan is de afstammingsleer.
Billijkerwijze zullen wij onze beschouwing beginnen met den "man gods," wien niemand geschiedkundige beteekenis ontzeggen kan.
MOZES EN ZIJN LEER.
Ongeveer 3500 jaar geleden — zoo meldt de wereldgeschiedenis — zuchtte de Semitische stam der Joden onder Egyptische slavernij.
Ondanks de groote onderdrukking, waaraan dat intelligente volk onder de gloeiende Afrikaansche zon blootgesteld was, vermeerderde het zeer snel. Zijn